Από πολύ νωρίς οι ποντοπόροι ιστιοπλόοι ναυτικοί γνώριζαν ότι οι άνεμοι στα περισσότερα σημεία της γης, κινούνται κυρίως με κατεύθυνση από την δύση προς την ανατολή. Το φαινόμενο αυτό συναντάται αρκετά πιο σταθερό αλλά και έντονο στα Νότια πλάτη, κι ακόμη περισσότερο σ’ αυτά τα νοτιότερα των 40 μοιρών. Βρυχώμενα θα αποκαλούσαν τα πλάτη των σαράντα μοιρών (Roaring Forties), μανιασμένα των πενήντα (furious 50s) και των εξήντα ως εκείνα που ουρλιάζουν (screaming 60s). Γι’ αυτό και προσπαθούσαν να ταξιδεύουν με κατεύθυνση από την δύση προς την ανατολή, ανάμεσα στον τεσσαρακοστό και πεντηκοστό νότιο παράλληλο, ώστε να έχουν τον άνεμο κατά το δυνατόν μεγαλύτερο διάστημα από την πρύμη και να προχωρούν προς την διεύθυνση του ανέμου (Brouwer Route 1611).
Brouwer Route
Η πορεία των ιστιοφόρων κλίπερ, που την ακολουθούσαν στο ταξίδι τους από την Αγγλία προς Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία.
Όσο για τα πλοία που θα καλούνταν να ταξιδέψουν σ’ αυτά τα νερά, οι διαστάσεις τους θα ήταν περί τα 40 με 60 μέτρα μήκος. Όχι σπάνια όμως ήταν και εξαιρετικά μικρότερα. Βάρκες θα τα χαρακτηρίζαμε με τα σημερινά δεδομένα.
Τώρα το ότι θα βρυχούνταν ο καιρός ή θα ήταν μανιασμένη η θάλασσα, αυτό θα έπεφτε σε δεύτερη μοίρα. Και στην ερώτηση αν θ’ άντεχε το καράβι μέσα σ’ αυτή την κοσμοχαλασιά που θα ταξίδευε, η απάντηση ήταν ότι έπρεπε ν’ αντέξει. Και πράγματι, τα πολλά άντεξαν, τα λίγα όμως όχι.
Υπήρχαν όμως περιπτώσεις που ήταν πρακτικά αδύνατο να ταξιδέψουν τα πλοία με πρύμο* τον καιρό, όπως στην περίπτωση των φημισμένων ιστιοφόρων κλίπερς, που την εικοσαετία του 1840 – 1860 κατά κύριο λόγο , αναχωρούσαν καθημερινά από τις ανατολικές ακτές της Αμερικής γεμάτα επίδοξους χρυσοθήρες, για να τους μεταφέρουν ένα γύρω από το Ακρωτήριο Χόρν στην Καλιφόρνια, τον τόπο του χρυσού κατά πως άκουγαν, το Ελντοράντο τους. Ή σε άλλες περιπτώσεις, όταν το φορτίο κάποιου πλοίου είχε φορτωθεί σε λιμάνι του Ατλαντικού και έπρεπε να εκφορτωθεί στις δυτικές ακτές της Αμερικής.
Τότε φυσικά θα έπρεπε να ταξιδέψει ενάντια στους δυτικούς ανέμους, διότι σύμφωνα με όλες τις πιθανότητες όπως προαναφέραμε, φυσούν σχεδόν σταθερά από την δύση προς την ανατολή. Λανθασμένο δρόμο (wrong way) είχε αποκαλέσει ο ναυτικός κόσμος από την πείρα του την πορεία αυτή, εκ των πραγμάτων όμως δεν είχε λύση εναλλακτική και υποχρεώνονταν να την ακολουθήσει. Συνήθως τους έπαιρνε περί τις 30 ημέρες για να διανύσουν μόνον την απόσταση των 1200 περίπου μιλίων, από τις 50ο νότιο πλάτος στις ακτές της Αμερικής επί του Ατλαντικού, μέχρι το ίδιο πλάτος στις ακτές της Νοτίου Αμερικής στον Ειρηνικό, φέρνοντας γύρο το ακρωτήριο Χόρν.
Είναι διαβόητο το ακρωτήριο Χόρν τόσο για την βιαιότητα των καταιγίδων που ξεσηκώνονται κοντά σ’ αυτό, όσο και για τα μέχρι και 30 μέτρα ύψος κύματα που κάποιες φορές ξεσηκώνουν. Σε κείμενό μου με τίτλο «Το πέρασμα του Ακρωτηρίου Χορν» αναφέρω και τους λόγους που οι άνεμοι στο μέρος αυτό έχουν τόση βιαιότητα και τα κύματα που ξεσηκώνονται λαβαίνουν τέτοιο ύψος.
Ιστορικές θα έμεναν οι καθυστερήσεις κάποιων πλοίων στην προσπάθειά τους, να φέρουν σε πέρας κάποιο ταξίδι τους μ’ αντίθετο καιρό.
Διασημότερη όλων έγινε αυτή του Βρετανικού τριίστιου ιστιοφόρου GARTHWRAY. Ήταν ένα μεταλλικής κατασκευής σκάφος ναυπηγήσεως του 1889 στην Μ. Βρετανία, διαστάσεων 80,5 μέτρα μήκος, 11.9 πλάτος και βύθισμα όταν ήταν φορτωμένο 7,20.
Στις 12 Ιουνίου το 1922 αναχώρησε με πλοίαρχο τον Capt. Mann από το λιμάνι Grangemouth που ευρίσκεται στον κόλπο του Εδιμβούργου της Σκωτίας, φορτωμένο τουβλάκια πεπιεσμένης σκόνης κάρβουνου (briquettes) για το Ικίκε (Iquique) της Χιλής στην Νότια Αμερική.
Φθάνοντας ανοιχτά του Ακρωτηρίου Χόρν χτυπήθηκε από μία χειμωνιάτικη βίαιη καταιγίδα η οποία του έσπασε τα κατάρτια και του ξέσχισε τα πανιά. Όπως μπόρεσε, πόδισε* για επισκευές στο Μοντεβιδέο της Ουρουγουάης, όπου έφθασε στις 9 Σεπτεμβρίου 1922. Τέσσαρους μήνες θα περίμενε εκεί μέχρις ότου λάβει από την Αγγλία τον όσο εξοπλισμός χρειάζονταν για να αντικαταστήσει αυτόν που του είχε καταστραφεί κατά την κακοκαιρία που είχε αντιμετωπίσει.
Με τα πολλά, στις 12 Απριλίου του 1923 είχε αποπερατώσει τις επισκευές του και συνέχισε το ταξίδι του προς το λιμάνι εκφορτώσεως, αυτή τη φορά όμως με πλοίαρχο τον Capt. Henry. Θα τους έπαιρνε 32 ημέρες για να φθάσουν στο ίδιο σημείο όπου είχε πάθει την ζημιά που προαναφέραμε. Κι αυτή όμως την φορά δε θα στέκονταν πιο τυχεροί. Στο ίδιο σχεδόν σημείο, πάλι έξω από το Ακρωτήριο Χόρν, νέα κακοκαιρία επροκάλεσε μεγάλη ζημιά στο πρώτο και το δεύτερο κατάρτι του πλοίου με ανάλογες φυσικά ζημιές στα πανιά που ήταν αναρτημένα πάνω σ’ αυτά. Ανίκανο πλέον το πλοίο να συνεχίσει στον προορισμό του, στράφηκε αυτή την φορά ανατολικά και κατέφυγε ύστερα από πολλές δυσκολίες στο λιμάνι του Κέιπ Τάουν στην Νότιο Αφρική για επισκευές, όπου έφθασε με μία μεγάλη κλίση. Κατά τον δεξαμενισμό του στα εκεί ναυπηγεία, χρειάσθηκε να ξύσουν τα ύφαλά του για να αφαιρέσουν το 90 εκατοστών το χορτάρι που είχε αναπτυχθεί πάνω σ’ αυτά, καθώς και τόνους από στρείδια.
Στο ίδιο αυτό λιμάνι, ο πλοίαρχος όπως και ο υποπλοίαρχος του πλοίου παραιτήθηκαν των καθηκόντων τους και έφυγαν για να επαναπατρισθούν. Σαν ένδειξη της κακοτυχίας (γκαντεμιάς) αυτού του καραβιού λένε και το εξής. Πάνω στο πλοίο υπήρχε μία γάτα με το όνομα Miggs και είχε κάνει μ’ αυτό εφτά ταξίδια τριγύρω από το Ακρωτήριο Χόρν. Στο Κέιπ Τάουν όμως εξαφανίσθηκε από το καράβι (την κοπάνησε).
Μετά το πέρας των εκεί επισκευών του, το Garthwray αναχώρησε για τον προορισμό του πλέοντας και πάλι ανατολικά. Μαθαίνουμε ότι προσέγγισε ενδιάμεσα για τρόφιμα στο Hobart, πρωτεύουσα του νησιού Τασμανία της Αυστραλίας και τελικά θα έφτανε στο Ικίκε της Χιλής στις 23 Δεκεμβρίου του 1923, 529 ημέρες μετά την αναχώρησή του από την Σκωτία, σπάζοντας κάθε ρεκόρ καθυστερήσεως πλοίου μέχρι να φθάσει στον προορισμό του.
Άλλη αξιοσημείωτη περίπτωση ήταν αυτή του 'Susanna'.
Ήταν πάλι ένα μεταλλικής κατασκευής τριίστιο ιστιοφόρο πλοίο, που κατασκευάσθηκε στο Αμβούργο της Γερμανίας το1892 από τα ναυπηγεία Blohm and Voss. Είχε διαστάσεις 80,77 μέτρα μήκος, 12,80 πλάτος και βύθισμα όταν ήταν φορτωμένο 6,20, η δε μεταφορική του ικανότητα ανέρχονταν στους 3.080 τόνους.
Καλοκαίρι του 1905 αναχώρησε από την Ευρώπη, με πλοίαρχο τον Christian Jürgens, για ένα από τα συνηθισμένα του ταξίδια, θα πήγαινε στο Ικίκε (Iquique) της βόρειας Χιλής μέσω του Ακρωτηρίου Χορν, για να φορτώσει νίτρο.
Ο χειμώνας της χρονιάς αυτής στην περιοχή του Ακρωτήριου, θα ήταν εξαιρετικά βαρύς. Περί τα 30 καράβια που προσπάθησαν να το περάσουν κατευθυνόμενα δυτικά, αναγκάσθηκαν να εγκαταλείψουν την προσπάθειά τους λόγω του καιρού και άλλα μεν πόδισαν* στα νησιά Φώκλαντ, άλλα στο Μοντεβιντέο της Ουρουγουάης και άλλα κατέφυγαν ακόμη και στο Ρίο Ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας. Κι ακόμη χειρότερα, πάνω από πέντε άλλα σκάφη βούλιαξαν, ενώ άλλα πέντε εγκαταλείφθηκαν από τα πληρώματά τους ή εξόκειλαν στα αβαθή. Υπήρξαν και πλοίαρχοι που έστρεψαν τα πλοία τους ανατολικά, για να φθάσουν στον προορισμό τους μέσω Ακρωτηρίου Καλής Ελπίδας και Αυστραλίας, κάνοντας ουσιαστικά τον γύρο του κόσμου.
Στις 19 Αυγούστου του 1905, το Susanna έφθασε στις 50ο Νότιο πλάτος, σημείο το οποίο πρακτικά θεωρείται ως σημείο αρχής του παράπλου του Ακρωτηρίου Χόρν και τελειώνει όταν φθάσει κανείς στον ίδιο παράλληλο πλάτους στον Ειρηνικό. Η απόσταση μεταξύ των δύο αυτών σημείων είναι περί τα 1200 μίλια. Λόγω κακοκαιρίας όμως θα χρειάζονταν 99 ημέρες για να την καλύψει. Και απ’ αυτές τις 99 οι 80 θα ήταν με καιρό αντίθετο και θυελλώδη, εντάσεως 10 και πλέον μποφόρ και κυματισμό φυσικά ανάλογο. Τελικά θα έφθανε στο Ικίκε μετά από 189 ημέρες ταξίδι και θα ήταν το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα που χρειάσθηκε ποτέ ένα καράβι για να πλεύσει από την Ευρώπη στην Βόρειο Χιλή γύρω από το ακρωτήριο Χόρν, όπως και ο μεγαλύτερος χρόνος που χρειάσθηκε ποτέ ένα καράβι να κάνει τον περίπλου του Ακρωτηρίου Χόρν. Όλο αυτό το διάστημα ουδέποτε προσέγγισαν σε λιμάνι για ανεφοδιασμό και λόγω έλλειψης φρέσκων από το διαιτολόγιο του πληρώματος, επαρουσιάσθηκε σκορβούτο στο καράβι, επίσης επειδή τους είχε τελειώσει το νερό, έσβηναν την δε δίψα τους με νερό από το χιόνι.
Στον πιο κάτω χάρτη, φαίνονται οι θέσεις που βρέθηκε και οι πορείες που ακολούθησε το SUSANNA, από τις 19 Αυγούστου 1905 μέχρι τις 26 Νοεμβρίου 1905 παραπλέοντας το Ακρωτήριο Χόρν. Σου φαίνεται δύσκολο κι απίστευτο, μόνον να τις ακολουθήσεις με ένα μολύβι στο χέρι.
Πορείες και θέσεις του SUSANNA από
τις 19 Αυγούστου 1905 μέχρι
τις 26 Νοεμβρίου 1905
Ακόμη μία επίσης αξιοσημείωτη περίπτωση καθυστέρησης, ήταν αυτή του Garthneill.
Το Garthneill ήταν ένα και πάλι μεταλλικής κατασκευής τριίστιο Βρετανικό ιστιοφόρο, που ναυπηγήθηκε στην Γλασκόβη της Σκωτίας το 1895 και είχε διαστάσεις 72,6 μέτρα μήκος, 11 πλάτος, το δε βύθισμά του όταν ήταν φορτωμένο έφτανε τα 6,6 μέτρα.
Garthneill
Το 1919 αναχώρησε από την Μελβούρνη της Αυστραλίας για το Bunbury της ΝΔ Αυστραλίας, που ευρίσκεται κοντά στο Πέρθ και σε απόσταση 1728 μιλίων από την Μελβούρνη. Επειδή όμως αντιμετώπιζε ισχυρούς αντίθετους ανέμους και δεν κατάφερνε να προχωρήσει , προσπάθησε να φθάσει στον προορισμό του κάνοντας τον γύρο της Αυστραλίας απ’ τα βόρια, μέσω του Torres Strait. Για λόγους άγνωστους όμως σ’ εμάς, από ένα σημείο κι έπειτα εγκατάλειψε αυτή την προσπάθεια και στράφηκε ανατολικά προς το Ακρωτήριο Χόρν της Νοτίου Αμερικής, από εκεί στο Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδος στην Νότια Αφρική και εν συνεχεία μέσω Ινδικού έφθασε στο Bunbury μετά από 76 ημέρες. Έκανε δηλαδή τον γύρο του κόσμου για να διανύσει μια τόσο μικρή απόσταση. Με τα σημερινά δεδομένα, κάτι τέτοιο θεωρείται αδιανόητο.
Ίσως αξίζει να αναφέρω άλλες δύο ακόμη καθυστερήσεις ιστιοφόρων που έχουν γίνει ευρύτερα γνωστές:
Πρώτα αυτή του Άγγλου Αρχιπλοιάρχου (Commodore) George Anson, που επικεφαλής ενός στολίσκου 8 πλοίων επανδρωμένα με 1854 άτομα, ξεκίνησε από Πόρτσμουθ της Αγγλίας στις 18 Σεπτεμβρίου 1740 για το ιστορικό όπως θα έμενε ταξίδι του circumnavigation (περίπλους της γης). Κύριος σκοπός του θα ήταν να χτυπήσει τις Ισπανικές κτήσεις επί των δυτικών ακτών της Νοτίου Αμερικής. Την άνοιξη του 1741 ευρέθηκε να καταβάλει επίμονες προσπάθειες επί τρείς μήνες ενάντια στις αντίθετες καιρικές συνθήκες, για να καταφέρει να κάνει τον γύρο του Ακρωτηρίου Χόρν πλέοντας δυτικά, ενώ από τα οχτώ καράβια του, μόνον τα 5 θα κατάφερναν τελικά να το περάσουν και να φτάσουν στις ακτές της Χιλής. Από τα υπόλοιπα, δύο είχαν πάρει τον δρόμο πίσω για την Αγγλία, διότι θεώρησαν το εγχείρημα μη πραγματοποιήσιμο, ενώ το τρίτο εξόκειλε στις ακτές της Χιλής.
Ενδεικτικό των συνθηκών που ταξίδευαν τα τότε πλοία και τα εξής: Ο George Anson θα επέστρεφε στην Αγγλία στις 15 Ιουνίου το 1744 μέσω Κίνας και του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδος, με μόνον την ναυαρχίδα του, το Centurion. Θα ευρίσκονταν πάνω σ’ αυτό εν ζωή μόνον 188 άνδρες. Οι υπόλοιποι 1866 που συμμετείχαν στην αποστολή του, χάθηκαν σχεδόν εξ ολοκλήρου από τις αρρώστιες και κυρίως από το σκορβούτο. Τα όσα όμως από τα 1.313.843 νομίσματα “of eight”, που είχαν κουρσέψει από το Ισπανικό Nuestra Señora de Covadonga, στα ΒΑ του νησιού Σαμάρ των Φιλιππίνων στις 20 Ιουνίου του 1743, θα κατέληγαν στο Βρετανικό θησαυροφυλάκιο, δεν ήταν αμελητέο ποσόν. Και η αποστολή του Anson θα χαρακτηρίζονταν άκρως επιτυχημένη.
Η άλλη ήταν αυτή του ιστιοφόρου Bounty.
Το Bounty ήταν Αγγλικό ιστιοφόρο διαστάσεων 27,68 μέτρα μήκος και 7,42 πλάτος, σωστό καρυδότσουφλο , γνωστό στο ευρύτερο κοινό από την ανταρσία που τελικά έγινε πάνω σ’ αυτό και γυρίσθηκε τουλάχιστον δύο φορές σε ταινία από το Χόλυγουντ, πιο γνωστή αυτή με τον Μάρλον Μπράντο και την εξωτική Ταρίτα το 1962.
HMS Bounty
Κατά το ταξίδι του από το Πόρτσμουθ της Αγγλίας (23-12-1787) προς την Αϊτή (στον Ειρηνικό) για να μεταφέρει από κει αρτόδενδρα προς μεταφύτευση στην Καραϊβική, την άνοιξη του 1788 ευρέθηκε να βολοδέρνει προ του Ακρωτηρίου Χόρν, αντιμετωπίζοντας αντίθετο καιρό ενώ προσπαθούσε να το προσπεράσει. Αφού επί 31 ημέρες δεν είχε προχωρήσει περισσότερα από 85 μίλια, ο πλοίαρχός του, ο «σκληρός» William Bligh ενέδωσε και στις 25-4-1788 στράφηκε ανατολικά για να πάει στον προορισμό του μέσω του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδος και Αυστραλίας.
Σημείωση Α.
1. Τα πλοία της γιγάντιας Ολλανδικής Εταιρείας των Ανατολικών Ινδιών – VOC, που άκμασε από το 1602 μέχρι το 1800, εταξίδευαν κατά κύριο λόγο μεταξύ Άμστερνταμ και Ινδονησίας, ακολουθώντας σύμφωνα την τακτική που η ίδια η εταιρεία είχε καθιερώσει, την Πορεία Μπρόουερ (Brouwer Route).
2. Το δε μέγεθος των πλοίων της που εκτελούσαν την διαδρομή Άμστερνταμ - Ινδονησία (και όχι μόνον), είχαν διαστάσεις περί τα 40 με 60 μέτρα μήκος, όχι σπάνια όμως και μικρότερες. Ενδεικτικά, από τα καμάρια της το BATAVIA του 1628 είχε μήκος 56,60 μέτρα, το HOLLANDIA του 1742 ήταν 49,20 μέτρα και το AMSTERDAM του 1748, είχε μήκος 48,00 μέτρα.
3. Το φημισμένο Αγγλικό CUTTY SHARK του 1869, είχε κι αυτό μόνον 64,70 μέτρα μήκος και 10,97 μέτρα πλάτος.
4. Η ναυαρχίδα του Άγγλου ναυάρχου Νέλσον του 1865, δεν είχε παρά μόνον 57,0 μέτρα μήκος και 15,80 μέτρα πλάτος.
5. Τα ιστιοφόρα πλοία που υπήρχαν μέχρι το 1800 ή και λίγο αργότερα, θα τα χαρακτηρίζαμε βάρκες, αν τα συγκρινόμενα με τα σημερινά πλοία. Παράδειγμα το Ταϊβανέζικο κοντεϊνεράδικο πλοίο Ever Ace του 2021, με σημαία Παναμά, έχει 400 μέτρα μήκος και 61,53 πλάτος, μεταφέρει 23992 κοντέινερ των 20 ποδών, ενώ ταξιδεύει με ταχύτητα 22,6 ναυτικά μίλια (41,8 χλμ) την ώρα.
6. Την πορεία Μπρόουερ (Brouwer Route) ακολουθούσαν και τα εγγλέζικα κλίπερ κατά την διαδρομή τους από την Αγγλία προς Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία.
Σημείωση Β.
Ενόσω έγραφα όλα τα πιο πάνω για τις καθυστερήσεις των ιστιοφόρων πλοίων, ήρθε στον νου μου, ότι τέλη Μαρτίου του 1987 αναχωρήσαμε με το φορτηγό πλοίο Κρήτη Πλάτινουμ, κατά το παρθενικό του ταξίδι , από το νησί Ρενιόν (Reunion) που βρίσκεται στον Ινδικό ανατολικά της Μαδαγασκάρης, για το Μπουένος Άιρες της Αργεντινής. Το ταξίδι είναι 6000 μίλια και φεύγοντας, έστειλα στον εκεί πράκτορα του πλοίου, ώρα αφίξεως στον πιλότο του λιμανιού, κάποια ημέρα του επόμενου μηνός, του Απρίλη, στις 8 η ώρα το πρωί. Οι συνθήκες το φέρανε και ακριβώς την ημέρα και ώρα που είχα δώσει, ευρεθήκαμε στο σημείο επιβιβάσεως του πιλότου, στην Ρεκαλάδα, ανοιχτά του Μοντεβιδέο. Βρε πως αλλάξαν οι καιροί, σκεύθηκα. Ένιωσα άβολα και είπα: αυτή την κουβέντα δεν θα την έκανα ποτέ μπροστά σε έναν παλιό ιστιοπλόο καπετάνιο. Για μένα θα ήταν κομπασμός.
FLYING CLOUD
Σαν αντίβαρο σε όλα τα πιο πάνω, λίγο ή πολύ ψυχοπλακωτικά, σας παρουσιάζω την όμορφη, αλλά και υπερήφανη σιλουέτα του διάσημου Αμερικανικού κλίπερ Flying Cloud (Ιπτάμενο Σύννεφο). Ναυπηγήθηκε στη Βοστόνη των ΗΠΑ το 1851 και είχε διαστάσεις 69 μέτρα μήκος και 12,70 πλάτος. Το 1853 θα διέτρεχε την απόσταση, από το αγκυροβόλιο της Νέας Υόρκης, μέχρι το αγκυροβόλιο του Σαν Φραντζίσκο σε 89 ημέρες και 8 ώρες. Ήταν χρόνος ρεκόρ το οποίο καταρρίφθηκε μετά από 130 χρόνια, το 1989. Άλλη φορά πάλι, θα εκτελούσε το ταξίδι από την Βοστόνη στο Λίβερπουλ σε 12 ημέρες και 6 ώρες, σπάζοντας κάθε προηγούμενο ρεκόρ. Την εποχή που οι χρυσοθήρες μετανάστευαν ομαδικά από τις ανατολικές ακτές της Αμερικής για την Καλιφόρνια, η διαδρομή Νέα Υόρκη Σαν Φραντζίσκο με τα ιστιοφόρα της εποχής, θεωρούνταν της τάξης των 200 ημερών ή και ακόμη περισσότερο. Πρακτορεία ταξιδιών όμως της Νέας Υόρκης διαφήμιζαν ότι τα πλοία τους εκτελούν την διαδρομή, σε διψήφιο αριθμό ημερών.
Γλωσσαρι:
Πρύμος ο άνεμος που έρχεται από την πρύμη, από το πίσω μέρος του πλοίου.
Ποδίζω διακόπτω την πορεία του πλοίου μου και γυρίζω πίσω, κυρίως για καταφυγή και προστασία σε κάποιο λιμάνι.
👍👍👍😍⚓️