ΕΚΑΤΟ ΛΙΜΠΕΡΤΥ ΠΕΡΝΟΥΝ ΣΕ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΧΕΡΙΑ
ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΕΛΛΗΝΩΝ-ΒΡΕΤΑΝΩΝ ΚΑΙ ΑΜΕΡΙΚΑΝΩΝ ΝΑΥΤΙΚΩΝ
Κατά τον πόλεμο χάθηκαν 253 αμερικάνικα λίμπερτυ από εχθρικές ενέργειες ή άλλους λόγους [36Α] και επέζησαν περισσότερα από 2400. Απ΄ αυτά, 100 αρχικώς περιήλθαν στα χέρια των Ελλήνων εφοπλιστών με ευνοϊκούς όρους, κατόπιν μεσολαβήσεως του Ελληνικού δημοσίου προς την Αμερικανική κυβέρνηση και άλλα 426 (κατ’ άλλους πολύ περισσότερα) στη συνέχεια, από την ελεύθερη αγορά. [36]
Σ’ αυτά τα 100 «ευλογημένα» πλοία, (έτσι αποκάλεσαν τα πρώτα 100 λίμπερτυ που απέκτησαν οι Έλληνες), στηρίχθηκε η αναγέννηση της Ελληνικής μεταπολεμικής ναυτιλίας, που είχε βαραθρωθεί κατά τον πόλεμο. [37]
Αξίζει να σημειώσουμε ότι την πρώτη κιόλας ημέρα του ΒΠΠ, 01-9-1939, ημέρα που οι Γερμανοί εισέβαλαν στην Πολωνία, βυθίσθηκε το Ελληνικό φορτηγό πλοίο ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΡΡΑΣ στην Γδύνια της Πολωνίας, που ξεφόρτωνε από την προηγούμενη. [38]
Τέλος από τα 586 πλοία, 1.879.347* συνολικά τόνων που είχαμε πριν αρχίσει ο πόλεμος, βυθίστηκαν 334 από εχθροπραξίες, 32 αιχμαλωτίσθηκαν και 63 χάθηκαν από άλλες αιτίες. Συνολικά απωλέσθηκαν 1.346.520* τόνοι ή το 72% του προπολεμικού τονάζ. Μαζί τους χάθηκαν 2.314* Έλληνες ναυτικοί και 425 αλλοδαποί. Επίσης περί τους 150 κατέληξαν ψυχικά άρρωστοι λόγω του πολέμου, ενώ ο αριθμός των τραυματιών δεν είναι και τόσο ξεκάθαρος. Αμφιβάλλω αν άλλη ναυτιλία πλήρωσε, τηρουμένων των αναλογιών, τέτοια εκατόμβη θυμάτων. Λαβαίνοντας δε υπ’ όψιν, ότι οι ναυτικοί αυτοί προέρχονταν κατά το πλείστον, από έναν μικρό αριθμό Ελληνικών νησιών, κυρίως του Αιγαίου, αντιλαμβάνεται κανείς την έκταση του πένθους που σκόρπισαν οι απώλειες τόσων νέων ανθρώπων, σε τόσο βραχύ διάστημα, στις μικρές κοινωνίες των νησιών αυτών. (Μόνον από τις Οινούσες της Χίου χάθηκαν 201 ναυτικοί 39Β. [38Α+38Β] [39Β]
Σε όλον τον πόλεμο χάθηκαν 30.248 (40A) Βρετανοί και 9.521 (40Γ) Αμερικανοί κατά την υπηρεσία τους στο εμπορικό ναυτικό. Για τους Αμερικανούς ο αριθμός αυτός είναι ισοδύναμος με το 3,9% επί του συνόλου των ναυτικών τους. Συγκρίνοντας τώρα τις απώλειες που είχαν και οι δύο αυτοί λαοί στο εμπορικό τους ναυτικό, με τις αντίστοιχες που είχε ο στρατός, το ναυτικό, οι πεζοναύτες, η αεροπορία ή και η ακτοφυλακή τους, στο ίδιο διάστημα, βλέπομε ότι οι απώλειες του εμπορικού ναυτικού ήταν με διαφορά υψηλότερες. [40](40A+40Γ)
ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΔΙΑΒΙΩΣΗΣ ΤΩΝ ΠΛΗΡΩΜΑΤΩΝ ΠΑΝΩ ΣΤΑ ΛΙΜΠΕΡΤΥ
Επανερχόμενοι στα λίμπερτυ, υπήρξε κατασκευαστική πρόβλεψη, ώστε οι συνθήκες διαβίωσης σ’ αυτά, να είναι ανθρώπινες – σύγχρονες θα έλεγα (μόνον το έαρ κοντίσιον τους έλλειπε). Για πρώτη φορά ο Έλληνας ναυτικός θα εύρισκε (και δε χρειάζονταν να κουβαλάει μαζί του) στο καράβι όπου μπαρκάριζε, στρώμα, κλινοσκεπάσματα, πιάτο και μαχαιροπήρουνα. Επίσης θα εύρισκε ντουλάπα για τα ρούχα του, τραπεζάκι ν΄ ακουμπήσει και να γράψει ένα γράμμα, ανεμιστήρα στο δωμάτιό του, τραπεζαρία και καπνιστήριο σύγχρονο με καρέκλες, θέρμανση όση ήθελε, μπάνια με ζεστό νερό όλο το 24ωρο, τουαλέτες σύγχρονες, κρύο νερό να πιεί, ψυγεία καταψύξεως κρεάτων και τροφίμων, ώστε να σταματήσει η εξάρτησή τους σε κρέας, από τα ζωντανά που προμηθεύονταν «όπου κι όπως» για το ταξίδι τους και τα οποία, ΑΝ έμπαιναν υγιή στο καράβι, συχνά αρρώσταιναν κάτω από τις άσχημες και οπωσδήποτε ασυνήθιστες σ’ αυτά νέες συνθήκες διαβίωσης στο πλοίο και στο πέλαγος, για να καταλήξουν με την σειρά τους, ως... ακατάλληλο κρέας στο πιάτο τους. Και τέλος, δωμάτια που να μη στάζουν υγρασία το ταβάνι και οι πλευρές τους, όπως στα πλοία όπου δούλευε μέχρι τότε, με συνέπεια να ξεμπαρκάρει ύστερ’ από λίγους μήνες φυματικός, λόγος για τον οποίο άλλωστε το Ναυτικό Απομαχικό Ταμείο, είχε συστήσει το «Κεφάλαιο Φυματικών». (Ίσως κανένα άλλο ταμείο δεν είχε ή έχει τέτοιο κεφάλαιο). Με το δίκιο του λοιπόν κάποιες φορές στις κουβέντες του ο ναυτικός τ’ αποκαλούσε «βασιλοβάπορα». [41]
ΤΑ ΚΑΝΑΔΕΖΙΚΑ ΛΙΜΠΕΡΤΥ
Το ίδιο είδος πλοίου κατασκευάστηκε και στον Καναδά σε 353 μονάδες, για τους ίδιους λόγους που κατασκευάστηκε και στην Αμερική. Για τους Έλληνες ήταν τα Καναδέζικα Λίμπερτυ. Εξ αυτών άλλα χρησιμοπούσαν κάρβουνο για την κίνηση της μηχανής τους και άλλα πετρέλαιο..[42]
Καναδέζικο Λίμπερτυ
Οι γραμμές του κύριου σκάφους, του Καναδέζικου Λίμπερτυ λοιπόν, ήταν ίδιες με αυτές του Αμερικάνικου λίμπερτυ. Χαρακτηριστική όμως ήταν η διαφορά των Καναδέζικων από τα Αμερικάνικα στη διάταξη των 5 αμπαριών* που όλα διέθεταν. Τα Καναδέζικα είχαν δύο αμπάρια πλώρα της γέφυρας, το Νο.3 αμπάρι ανάμεσα στην γέφυρα και τις υπερκατασκευές του μηχανοστασίου, (στις οποίες και διέμεναν οι μηχανικοί), και 2 αμπάρια πρύμα του μηχανοστασίου.
Στ΄ Αμερικάνικα όμως η γέφυρα χτίσθηκε πρύμα από το Νο.3 αμπάρι και πάνω από τον χώρο του μηχανοστασίου. Οι μεγάλες μάλιστα διαστάσεις που της έδωσαν, επέτρεψε την ενδιαίτηση αξιωματικών και πληρώματος στο εσωτερικό της, κίνηση που θεωρήθηκε «δημοκρατική» για τις συνήθειες της εποχής[43Α]. Αυτή η τροποποίηση όμως, παρείχε μεγαλύτερη ασφάλεια στο πλήρωμα σε περίπτωση εχθρικής απειλής ή κακοκαιρίας και ταυτοχρόνως ελάττωνε το συνολικό κόστος κατασκευής.
Ουσιαστική διαφορά υπήρχε επίσης και στην ένωση των ελασμάτων τους. Στ’ Αμερικάνικα έγινε με την πρωτοποριακή σχεδόν μέθοδο της ηλεκτροσυγκόλλησης και την χρήση μόλις 23.000 καρφιών, (μόνον σε όσα κατασκευάσθηκαν από ναυπηγεία της Bethlehem χρησιμοποιήθηκαν 114.000 καρφιά ανά πλοίο), ενώ στα Καναδέζικα έγινε με τον παραδοσιακό τρόπο του καρφώματος. Τετρακόσιες ογδόντα χιλιάδες (480 000)[43Α] καρφιά χρειάσθηκαν για κάθε καράβι. [43]
Κάποια Λίμπερτυ κατά τον πόλεμο, έφεραν δίχτυ προστασίας κατά των τορπιλών
ΤΟ ΛΙΜΠΕΡΤΥ ΚΑΙ Ο ΕΛΛΗΝΑΣ ΝΑΥΤΙΚΟΣ, ΝΑΥΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΛΛΑΣ ΛΙΜΠΕΡΤΥ
Το λίμπερτυ είναι το πλοίο από το οποίο πέρασαν οι περισσότεροι Έλληνες ναυτικοί κατά τις δεκαετίες του 40 - 50 – 60 ή και 70 ακόμη. Τα σκάφη αυτά έχουν δεθεί τόσο πολύ με τη ζωή του Έλληνα ναυτικού, ώστε όταν τ’ αναφέρει, ακόμη και σήμερα, συγκινείται. Είναι το πλοίο που έκανε τους μικροκαραβοκύρηδες, μεγαλοεφοπλιστές, το πλοίο που βοήθησε ν’ αναστηθούν οικογένειες, να χτιστούν σπίτια, να προικισθούν αδελφές, το πλοίο που βοήθησε να πραγματοποιηθούν όνειρα, αλλά και μαυρόντυσε οικογένειες. Έγινε ένας πραγματικός θρύλος, τόσο για τον Έλληνα ναυτικό, όσο και την Ελληνική ναυτιλία. [44] [35] [36] [37]
Φωτογραφία από την άφιξη του Liberty "Arthur M. Huddell" στον Πειραιά
Είναι άξιοι επαίνων όσοι συνέβαλαν στη διάσωση ενός εξ αυτών, του SS ARTHUR M. HUDDELL. Ως Μουσείο ναυτικής παράδοσης πλέον το πλοίο αυτό, με το όνομα ΕΛΛΑΣ ΛΙΜΠΕΡΤΥ, ευρίσκεται πλαγιοδετημένο στην ακτή Βασιλειάδη στον Πειραιά και ημπορεί όποιος θέλει να το επισκεφθεί και να το καμαρώσει ή ακόμη και να ταξιδέψει νοερά μαζί του. [45]
Το "Hellas Liberty" πλαγιοδετημένο στην προβλήτα του SILO στο Κεντρικό Λιμάνι του Πειραιά, ως “Μουσείο Hellas Liberty”
36Α. Written by: James Davis for WW2Ships.com, “ Liberty Cargo Ship Feature Article”, May 2004, κεφλαλαιο Operational Use - Overview, σελίδα 17 και 21 of 164.
'LIBERTY'CARGO SHIP - World War Two Ships
36Β. Gus Bourneuf Jr., “Workhorse of the Fleet”, ABS External Affairs, Copyright © 1990, 2008 by ABS. Printed and bound in the United States of America, σελίδα 119. Workhorse of the Fleet – ABS
36Γ. Gelina Harlaftis, “Cornerstone of Greek shipping: 100 Liberties”, http://www.ekathimerini.com, Jul, 19, 1012. Κεφάλαιο “Gifts from Greek people”, παράγραφος 5 και κεφάλαιο Techniques used by Automakers for cheaper, faster production - παράγραφο5.
37Α. Gelina Harlaftis, “Cornerstone of Greek shipping: 100 Liberties”, http://www.ekathimerini.com, Jul, 19, 1012, παράγραφος 3.
37B. Gus Bourneuf Jr., “Workhorse of the Fleet”, ABS External Affairs, Copyright © 1990, 2008 by ABS. Printed and bound in the United States of America, Chapter – κεφάλαιο Epilogue, σελίδα 119 – 120.
Workhorse of the Fleet – ABS
38A. Σταυρος Μιχαηλίδης, Υποναύαρχος Λ.Σ., «28η Οκτωβρίου 1940», Κατηγορία Δημοσιεύσεις – 15-12-2011, Developed by Terris Michail
38B. Νίκος Βλαχόπουλος, Πρόεδρος Σωματείου Ναυτικών και Ναυτικού Μουσείου Λιτοχώρου, «Ελληνικό Ναυτικό κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο», Ναυτικό μουσείο Λιτοχώρου.
39Α. Σωτήρης Χ. Γεωργιάδης, «Απώλειες του Ελληνικού Εμπορικού Ναυτικού σε χωρητικότητα πλοίων κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο»,ιστότοπος Διπλωματικό Περισκόπιο, Αθήνα, 28-6-2010, κεφάλαιο: Συμβολή του Ελληνικού Εμπορικού Ναυτικού, παράγραφος 7.
39Β. Σαράντης Καργάκος, καθηγητής-ιστορικός, «Συμβολή του Ελληνικού Ναυτικού στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, Πολεμικό Μουσείο Αθηνών, 07-Δεκ. 2005,
www.sa-snd.gr/h07-kargakos.htm
39Γ. Ιωλαννης Παλούμπης, Αντιναύαρχος Π.Ν. (ε.α.), «Ελληνικό Εμπορικό Ναυτικό, το Τέταρτο ‘Οπλο», Περιοδικό «Περίπλους της Ναυτικής Ιστορίας» τ.71, σελίδα 38, ΑΠΡ-ΙΟΥΝ. 2010, αναδημοσίευση από Περί Αλός, Αθήνα, 16-4-2013, παράγραφος 4 από το τέλος.
39Δ Σωτήριος Γρηγοριάδης, ΥΠΟΝΑΎΑΡΧΟς ε.α., «Η συμβολή του Εμπορικού Ναυτικού στην Ελληνική Πολεμική προσπάθεια του Β. Παγκόσμιου Πολέμου», Διαδικτυακό περιοδικό με Θέματα Ελληνικής και παγκόσμιας Ιστορίας, παράγραφοι 4-5.
40A. WW2 People’s War, An archive of World War Two memories – written by the public, gathered by the BBC, “ Fact File: Merchant Navy, Timeline 1939-1945”, commissioned by BBC 6/2003 and 9/2005, τελευταία παράγραφος.
40Β. Mike Kemble, “ Merchant Navy in World War 2”, June 2002.
40Γ. United States Merchant Marine Organization (www.usmm.org), “Comparison of Merchant Marine casualty rate to the other services”.
41Α. John Masefield, “Merchant Seaman, Unrewarded Bravery”.
41B. Mike Kemble, “ Merchant Navy in World War 2”, June 2002.
42A. David Aris, “History of the Liberty Ship”, Oxenholme, Cumbria, January 2007, κεφάλαιο The Ocean Ships, και κεφάλαιο Classes Using the Hall and Machinery Design.
42B. Maureen Venzi, “Allied Merchant Navy of WW II”, website.
43Α. David Aris, “History of the Liberty Ship”, Oxenholme, Cumbria, January 2007, κεφάλαιο Liberty Building Programme, και κεφάλαιο Classes Using the Hall and Machinery Design.
43Β. GlobalSecurity.org, “Liberty Ships” παράγραφος 5.
43Γ. Gus Bourneuf Jr., “Workhorse of the Fleet”, ABS External Affairs, Copyright © 1990, 2008 by ABS. Printed and bound in the United States of America, σελίδα 108 – Statistics..
Workhorse of the Fleet – ABS
44Α. Gus Bourneuf Jr., “Workhorse of the Fleet”, ABS External Affairs, Copyright © 1990, 2008 by ABS. Printed and bound in the United States of America, κεφάλαιο Epilogue, σελίδα 119-120.
Workhorse of the Fleet – ABS
44Β. David Aris, “History of the Liberty Ship”, Oxenholme, Cumbria, January 2007, κεφάλαιο Post War.
45Α. Οδός Αιγίνης (Γ.Μ.), “LibertyHellas…ένα πλωτό μουσείο” , 26-02-2-10.
45Β. LifeGoes Through Blog.Admin, “Liberty”, η αναγέννηση της Ελληνικής Ναυτιλίας – Μέρος- Α”, 04-10-2012. Εκτεταμένο άρθρο - πολλά στοιχεία και φωτογραφίες για το ΕΛΛΑΣ ΛΙΜΠΕΡΤΥ.