Στο ανατολικό μέρος του κύριου προαυλίου της εκκλησίας των Αγίων Αποστόλων στο Κατωμέρι, υψώνεται το καμπαναριό της. Είναι ένα πέτρινο οικοδόμημα με τετράγωνη βάση διαστάσεων 3.5 Χ 3.5 μέτρα και ύψος κάπου 8. Από μακριά όμως δείχνει υψηλότερο. Υποθέτω ότι ξεγελάει το μάτι ο τρούλος του και του προσθέτει ύψος. Χτίσθηκε περί το 1840 από Ηπειρώτες (Αρβανίτες) μαστόρους όπως άκουσα, χωρίς η πληροφορία αυτή να είναι επιβεβαιωμένη, με προσφορές των λίγων τότε κατοίκων του χωριού. Χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή του άσπρη πέτρα, ασβεστολιθική όπως λένε οι μηχανικοί, βγαλμένη από κάπου εκεί κοντά στο χωριό.
Κάθε μία από τις πέτρες της φάτσας, με τις οποίες την έχτισαν, την επελέκησαν πριν σε σχήμα ορθογώνιου παραλληλεπίπεδου και για να εξασφαλίσουν την τέλεια εφαρμογή της με τις άλλες όταν θα την τοποθετούσαν στην θέση της, ελάξευσαν τόσο την εξωτερική της επιφάνειά, την φάτσα, όσο και τις τέσσαρες πλευρές της.
Το μέγεθός τους ή καλλίτερα το βάρος κάθε μιάς, δεν υπερβαίνει αυτό που ένας τεχνίτης με μόνον τις δικές του δυνάμεις ημπορεί να την σηκώσει και να την δουλέψει.
Κατόπιν τις έχτισαν σε καλο-ευθυγραμμισμένες σειρές, με την χρήση λάτζας (λάσπης) φτιαγμένη με ασβέστη και ψιλή άμμο θαλάσσης, μίγμα σύνηθες αν όχι και μοναδικό που χρησιμοποιούσαν τότε στις οικοδομές στο Μεγανήσι.
Τις άκρες όλων των σειρών στις 4 γωνίες τις έδεσαν αναμεταξύ τους με αγκωνάρια, πέτρες καλολαξευμένες, αισθητά μεγαλύτερες από τις άλλες, τοποθετημένες την μία πάνω στην άλλη, με το μήκος τους να εκτείνεται εναλλάξ, μία προς την δεξιά πλευρά και μία προς την αριστερή, σχηματίζοντας έτσι μια ιδιότυπη σκάλα και ταυτοχρόνως προσδίνοντας στο όλο οικοδόμημα μια αρχοντική εμφάνιση.
Στο μέσον της δυτικής του πλευράς έχει αψιδωτή είσοδο, χτισμένη με ομορφολαξευμένη πέτρα. Ίδιο χτίσιμο έχει και το «κουλούρι» που ευρίσκεται ακριβώς από πάνω της. Είναι ένα κυκλικό άνοιγμα που άφησαν στον τοίχο, πρόβλεψη για πιθανή μελλοντική τοποθέτηση ρολογιού, κάτι που συνηθίζονταν και συνηθίζεται ακόμη στα κωδωνοστάσια.
Πιο πάνω κι από το κουλούρι, ευρίσκεται ο χώρος του κωδωνοστασίου. Το πάτωμά του είναι τσιμεντένιο και περιβάλλεται από 8 στενά αψιδωτά ανοίγματα, όμοιο με στενό πορτάκι το καθένα, δύο σε κάθε πλευρά, κάποιες με άγκιστρο στο άνω μέρος τους για να κρεμιούνται απ’ αυτό οι καμπάνες.
Τέλος το όλο δόμημα καλύπτεται από τσιμεντένιο τρούλο, που φέρει εις το κέντρο του άνω εξωτερικού μέρος του, έναν μικρό αλλά ταιριαστό λευκό μαρμάρινο σταυρό.
Το καμπαναριό, απ’ όσο ημπορώ να κρίνω, έχει ωραίες αναλογίες και σου δίνει την αίσθηση καθώς το κοιτάς, ότι έχεις μπροστά σου ένα ελαφρό κτίσμα. Τα χρόνια έδειξαν ότι έχει και γερή αντισεισμική κατασκευή.
Ως γνωστόν η περιοχή της Λευκάδας, μα και της γειτονικής Κεφαλονιάς και Ιθάκης είναι σεισμογενείς και έχουν χτυπηθεί, μαζί και το Μεγανήσι φυσικά, από περισσότερους των 11 σεισμών, ισχύος άνω των 6 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ αφότου κατασκευάσθηκε το καμπαναριό (βλέπε πίνακα πιο κάτω). Παρ’ όλ’ αυτά άντεξε θαυμάσια στην δοκιμασία που υποβλήθηκε και μόνον στο «κουλούρι» προκάλεσαν μια μικρορωγμή.
Ο Κώστας Ιωάννου Κατωπόδης (Τσίτσας), αδελφός του αείμνηστου παπά Ανδρέα, πολιτικός μηχανικός σπουδασμένος στο Μετσόβιο, υπήρξε για πολλά πολλά χρόνια Νομομηχανικός της Λευκάδας . Λόγω της δουλειάς του, είχε επιθεωρήσει το κάθε κτίριο σε όλο το νησί για υπηρεσιακούς λόγους, ίσως και περισσότερες από μία φορές, ιδίως μάλιστα ύστερα από σεισμούς, που ατυχώς συχνά ταρακουνούσαν και ταρακουνούν την Λευκάδα, σαν σεισμογόνος περιοχή που είναι.
Τέλη της δεκαετίας του 1950, τον άκουσε ο πρωτανιψιός του ο Ντίνος, γιός του παπά, να λέγει ότι το καμπαναριό του Κατωμεριού έχει την αρτιότερη αρμολογία και κατασκευή σε ολόκληρη την Λευκάδα. Μας το είπε ο Ντίνος σε παρεο – κουβέντα επάνω, κι εγώ το θυμάμαι και το γράφω. Ο χρόνος πλέον, ύστερα από τόσους σεισμούς που έχουν γίνει στην περιοχή μας, μετά την κουβέντα αυτή, νομίζω ότι έχει επαληθεύσει τόσο τον θείο, όσο και τον ανιψιό Κατωπόδη.
Επειδή όμως από τότε που έγινε η πιο πάνω κουβέντα, έχουν μεσολαβήσει πολλά χρόνια, είναι δυνατόν εν τω μεταξύ, να έχουν χτισθεί με πέτρα στο νησί της Λευκάδας και άλλα οικοδομήματα εξ ίσου καλά αν όχι και καλλίτερα από το καμπαναριό του Κατωμεριού. Όπως και αν έχει όμως το πράγμα, το δικό μας καμπαναριό δεν θα πάψει να είναι ένα υπέροχο οικοδόμημα, από τα ξεχωριστά σε όλη την Λευκάδα, χτισμένο σε φτωχά χρόνια, με μόνον την ανθρώπινη δύναμη και επιμονή, γιατί όχι βέβαια και την πίστη.
Το καμπαναριό είναι εκ των πραγμάτων άρρηκτα δεμένο με την ζωή του τόπου μας. Ακούσαμε και ακούμε τις δύο καμπάνες του να ηχούν γιορτινά, μα ατυχώς και πένθιμα. Έτσι είναι η ζωή. Η μικρή όμως καμπάνα του, που ευρίσκεται (καλλίτερα βρίσκονταν) στην νοτιανατολική πλευρά του, ηχούσε καθημερινά, μέχρι και μέρος της δεκαετίας του 1960 αν θυμάμαι καλά, για κάτι πάντα ευχάριστο. Για να καλέσει τα μαθητούδια του δημοτικού να πάνε στο σχολείο, διότι ο δάσκαλος και λιγοστοί άλλοι είχαν οι ίδιοι ή στα σπίτια τους ρολόι, σ΄ ολόκληρο το χωριό. Έπειτα είχε γίνει συνήθεια το χτύπημα της καμπάνας σε μαθητές και γονείς, και ως γνωστόν κάθε μακροχρόνια συνήθεια, αργεί να κοπεί.
Τα τελευταία χρόνια, με την φροντίδα ιδίως του ιερέα μας Ευάγγελου Αρώνη, οι δύο καμπάνες που υπήρχαν αρχικά στο καμπαναριό, έχουν αυξηθεί σε τέσσαρες (4). Σε καινούργια διάταξη πλέον, είναι κρεμασμένες όλες μαζί από ένα οριζόντιο δοκάρι που στερέωσαν στο εσωτερικό του, στην βάση του τρούλου και χτυπούν με τηλεχειριστήριο.
Και το καμπαναριό μας, παραμένει πάντα εκεί, κτίριο όμορφο κι αγέρωχο, σημαδιακό στο νησί, στολίδι στο έμπα του χωριού, ίδιος φάρος στην είσοδο λιμανιού, που με χαρά τον προσπερνάει ο ταξιδιώτης στην επιστροφή του και μπαίνει στο λιμάνι του, στο χωριό του.
Σημείωση:
Πίνακας κ ύ ρ ι ω ν σεισμών τριγύρω από το Μεγανήσι,
που επηρέασαν δυνατά και το ίδιο το Μεγανήσι:
04-2-1867, περιοχή Πάλλης Κεφαλονιάς, 7,4 Ρίχερ
28-12-1869, Λευκάδα, 6,4 Ρίχτερ
31-1- 1893, Ζάκυνθος, 6,3 Ρίχτερ
24-1-1912, Κεφαλλονιά, Ασπρογέρακας, 6,8 Ρίχτερ
27-11-1914, Λευκάδα, 6,3 Ρίχτερ
7-8-1915, Ιθάκη, 6,7 Ρίχτερ
——1938, Λευκάδα
30-6-1948, Λευκάδα, 6,4 Ρίχτερ
2-8-1953 , Κεφαλονιά – Ιθάκη – Ζάκυνθος 7,2 Ρίχτερ (αλλεπάλληλοι)
14-8-2003, Λευκάδα, 6,4 Ρίχτερ
7-1-2015, Λευκάδα, Λευκάδα, 6,5 Ρίχτερ