Από τα χρόνια τα παλιά, ταξιδευτές της θάλασσας μιλούσαν για γιγάντια κύματα. Ανάμεσα σ’ αυτούς και οι Αργοναύτες του Ιάσωνα, σαν γύρισαν από το ταξίδι τους στην μακρινή Κολχίδα, κατά το 1400 π.Χ. Το διασώζει στα Αργοναυτικά του ο Απολλώνιος ο Ρόδιος[1] (Βλέπε απόσπασμα των Αργοναυτικών στο τέλος του κειμένου).
Η Αργώ
Όμοιες διηγήσεις συναντώνται στις αφηγήσεις και άλλων παραδοσιακά ναυτικών λαών, όπως των Κινέζων, Πολυνήσιων, και όλων των Ευρωπαίων, ιδίως στην μετά Κολόμβο εποχή.
Από τους στεριανούς όμως δε γίνονταν εύκολα αποδεκτές. Τις χαρακτήριζαν σαν λόγια της ταβέρνας, ή ιστορίες παραμυθάδων. Συνήγοροι της άποψης των στεριανών και οι μετέπειτα ωκεανογράφοι της Βικτωριανής εποχής, που υ π ο λ ό γ ι σ α ν ότι κύμα μεγαλύτερο των 18 μέτρων (κατ΄ άλλους 15) δεν ημπορούσε να υπάρξει ποτέ, διότι θα κατέρρεε από το ίδιο του το βάρος. Συνεπώς κατέληγαν, αναφορές για μεγαλύτερα κύματα πρέπει να θεωρούνται υπερβολές.[2Β] Από μόνη της επομένως η θεωρία αυτή, ήταν ικανή να βγάλει ψεύτη και τον πλέον αξιόπιστο αφηγητή που τυχόν θα μιλούσε για υψηλότερα κύματα. Έλα όμως που υπήρξαν ναυτικοί, ατυχώς όχι πολλοί, που βγήκαν ζωντανοί από κακοκαιρίες με κύματα, ακόμη μεγαλύτερα και αυτών των 18 μέτρων; Το είπαν και μάλιστα με επιμονή Γαλιλαίου, αλλά λίγοι τους πίστεψαν. Η φωτογραφική μηχανή βλέπεις που ίσως θα κατέγραφε και θ’ αποδείκνυε τα όσα έλεγαν, είναι προχθεσινό απόκτημα και τα ηλεκτρονικά μέσα καταγραφής του ύψους των κυμάτων, σημερινά.
Υπήρχαν όμως μαρτυρίες αδιάσειστες περί υπάρξεως γιγαντιαίων κυμάτων, προερχόμενων από ισχυρή κακοκαιρία και ενδεικτικά θα αναφέρω μερικές απ’ αυτές:
1. Tου φάρου Bishop Rock , στα νησιά Scilly της Νοτιοδυτικής Αγγλίας. Στις 30 του Γενάρη το 1860, ένα τέτοιο κύμα, του άρπαξε την καμπάνα ομίχλης, βάρους 250 κιλών, που βρίσκονταν καλοστερεωμένη, 30 μέτρα πάνω από την θάλασσα.[3]
Φάρος Bishop Rock
2. Το μεσημέρι στις 11-3-1861, ένα κύμα εκαβαλίκεψε την ύψους 40 μέτρων νησίδα Eagle Island που ευρίσκεται στην Βορειοδυτική Ιρλανδία, καθώς και τον πύργο του ομώνυμου φάρου που είναι χτισμένος πάνω σ’ αυτήν, ύψους 26 μέτρων και του κατέστρεψε την εστία και τα κάτοπτρα.[4]
Eagle Island και ο φάρος του
3. Το 1903, στις 22.00 της 10ης Οκτωβρίου, ένα κύμα, έσπασε τα τζάμια της εστίας του φάρου Fastnet στη Νότια Ιρλανδία, 49 ολόκληρα μέτρα, επίσης πάνω από την θάλασσα.[5]
Φάρος Fastnet
4. Τον Ιούλιο του 1909 το σχεδόν ολοκαίνουργιο επιβατηγό πλοίο Waratah, μήκους 142 μέτρων, εχάθηκε χωρίς ν’ αφήσει ίχνη πίσω του, μεταξύ Ντούρμπαν και Κέιπ Τάουν της Νοτίου Αφρικής. [6]
SS Waratah
Φυσικά υπάρχουν κι άλλες, αλλά θα κούραζαν αν τις ανέφερα. Παρ’ όλ’ αυτά, οι απόψεις των υπευθύνων φορέων, περί «μεγίστου αποδεκτού ύψους κύματος» παρέμεναν αμετάβλητες. Στηριζόμενοι ίσως σε κάποια πειράματα ή και σε μαθηματικούς υπολογισμούς τους, κάνω την υπόθεση, ότι δεν αντιλαμβάνονταν τον λόγο για τον οποίο θα έπρεπε να «ψάχνονται».[27]
Όπως κι αν έχει όμως το πράγμα, την θεωρία τους αυτή έμελλε να ανατρέψει μία παρατήρηση που έκανε το προσωπικό γέφυρας, του αμερικανικού πετρελαιοφόρου USS RAMAPO, σε ένα ταξίδι του από την Μανίλα των Φιλιππίνων προς το Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνιας. Πιο συγκεκριμένα, ενώ ταξίδευαν τουλάχιστον επί τρείς ημέρες μέσα σε μία γιγαντιαίας έκτασης δυτική κακοκαιρία, με ανέμους έντασης 60 και πλέον μιλίων (11 μποφόρ) και μέσο ύψος κύματος 15 μέτρα, ξαφνικά είδαν να πλησιάζει το πλοίο τους από την πρύμη, ένα κύμα που εξείχε σαν πύργος πάνω από τ’ άλλα. Προς τιμή τους, αντιμετώπισαν την δοκιμασία ζωής - θανάτου στην οποία ξαφνικά εμπήκε το πλοίο τους, με κουράγιο κι επιδεξιότητα. Εκτιμάται όμως ότι γλίτωσαν, μάλλον επειδή κάποιες συγκυρίες ευρέθηκαν με το μέρος τους. [7Β]
USS RAMAPO
Άξια μνήμης θα έμενε η ψύχραιμη καταγραφή, από τον αξιωματικό υπηρεσίας στην γέφυρα του συγκεκριμένου καραβιού, του ακριβούς σημείου εις το οποίο η προέκταση της ματιάς του «έτεμνε» το πρυμιό κατάρτι, καθώς θωρούσε την κορυφή του ερχόμενου τερατώδους αυτού κύματος και ενώ η πρύμη του καραβιού ευρίσκονταν ακριβώς στην κοιλάδα του κύματος (κοιλάδα= εδώ, το κατώτερο σημείο της θάλασσας που ευρίσκεται ανάμεσα στις κορυφές δύο κυμάτων). Σημείωσε μάλιστα και την ώρα της παρατήρησης. Ήταν τρεις η ώρα το πρωί, της 7ης Φεβρουαρίου του 1933. [7Α]
Αργότερα οι ίδιοι αξιωματικοί του πλοίου, αξιολογώντας τριγωνομετρικά τα στοιχεία της παρατήρησης, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το ύψος του κύματος ήταν 112 πόδια (34 μέτρα). Το ανακοίνωσε ο US Navy Lieutenant Commander Whitemarsh με δημοσίευμά του στο περιοδικό U.S. Naval Institute Proceedings, υπό τον τίτλο “Great Sea Waves”, τον Αύγουστο του 1934. Έκτοτε το συγκεκριμένο κύμα θα θεωρούνταν ως το υψηλότερο που είχε μέχρι τότε καταγραφεί. Μυριάδες έμελλε να είναι οι αναφορές των μετέπειτα ποικιλώνυμων μελετητών πάνω σ’ αυτό. [7Γ]
Βάσει όμως αυτού του αδιαμφισβήτητου συμβάντος, οι θεωρίες και απόψεις των κύκλων της ωκεανογραφίας και υδρογραφίας, ότι κάθε κουβέντα για κύμα μεγαλύτερο των 18 μέτρων ήταν αποκύημα επιστημονικής φαντασίας, αν όχι και ναυτικό παραμύθι, έπρεπε ν’ αναθεωρηθούν. Και τις αναθεώρησαν. Αν τό ‘καναν με ευκολία ή δυσκολία δεν ξέρω, πάντως θεώρησαν σωστό να συνοδεύσουν την αναθεώρησή τους με την παρατήρηση, ότι συναντώνται μεν κύματα τέτοιου ύψους, αλλά.... μία φορά κάθε 10.000 χρόνια.[27]
Μόνιμο και βασικό εμπόδιο της συνεχούς προσπάθειας του ανθρώπου να εκμεταλλευθεί τους πόρους της θάλασσας ή να επικοινωνήσει με τους κατοίκους περιοχών που η ίδια η θάλασσα χώριζε, υπήρξε το κύμα της. Προκειμένου να το δαμάσει, αποδύθηκε σε έναν διαρκή αγώνα ναυπηγήσεως πλοίων ικανών να το αντιμετωπίσουν. Οδηγό στην προσπάθειά του είχε αρχικά την εμπειρία, την επιστήμη και την εμπειρία προοδευτικά αργότερα. Αποτέλεσμα, τα εξαιρετικά αξιόπλοα πλοία που ακούσαμε ή είδαμε να διασχίζουν την θάλασσα, ιδίως από την εποχή των θαλασσοπόρων και υστερότερα. Οσοδήποτε αξιόλογο όμως και αν ήταν το εκάστοτε ναυπήγημά του, στις δύσκολες στιγμές μειονεκτούσε στην πάλη με το κύμα. Έτσι βρίσκομε τον αρχαίο Έλληνα ναυτικό, σε στιγμές αδυναμίας και ανάγκης, να επικαλείται την βοήθεια της Αθηνάς, τον ναυτικό της Καραϊβικής ή Πολυνησίας να επικαλείται κάποιο πνεύμα, και όλοι μαζί οι σύγχρονοι, να επικαλούνται κάποιον Αι Νικόλα. Αυτά, μαζί με τα συνεχή ναυτικά ατυχήματα τα οποία πληροφορούμαστε από τα μέσα ενημέρωσης ατυχώς τακτικά, αποτελούν, κατά την γνώμη μου, τρανή απόδειξη, ότι το κύμα ήταν και παραμένει ισχυρότερο των όποιων ανθρώπινων κατασκευασμάτων.
Ίσως ταιριάζει εδώ ν’ αναφέρομε αυτό που συνέβη στο γιγαντιαίο επιβατηγό Queen Mary, το μεγαλύτερο πλοίο πάνω στη θάλασσα (310,7 μέτρα) μέχρι και για πολλά χρόνια μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο (ΒΠΠ). Μετασκευασμένο για τις ανάγκες του ΒΠΠ σε οπλιταγωγό, τον Δεκέμβρη του 1942, μετέφερε 16082 Αμερικανούς στρατιώτες από την Νέα Υόρκη στην Γλασκόβη της Σκοτίας, νούμερο επιβατών που ποτέ μέχρι σήμερα δεν ξεπεράστηκε. Ευρισκόμενο 600 περίπου μίλια, δυτικά της Σκοτίας, μέσα σε μία ανεκτή για τις δυνατότητές του ισχυρή κακοκαιρία, ξαφνικά χτυπήθηκε από ένα φονικό κύμα ύψους 28 μέτρων, που του προξένησε κλίση 52 μοιρών. Τρείς μοίρες αν είχε γύρει ακόμη, σύνολο 55 δηλαδή, θ’ ανατρέπονταν. [8]
QUEEN MARY
Θα περίμενε κανείς ότι το κύμα, μόνο του ή και σε συνδυασμό με την ναυπηγική, θα είχε γίνει αντικείμενο επιστημονικής μελέτης πριν από χρόνια πολλά. Αλλά με έκπληξη πληροφορούμαστε πως ο πρώτος που προσπάθησε να καταλάβει τον τρόπο με τον οποίο δημιουργείται και το πως ταξιδεύει, ήταν ο Ιρλανδός φυσικομαθηματικός George E. Stokes, μόλις γύρω στο 1850, ωθούμενος από επιστημονική περιέργεια. [9]
Η πραγματική όμως μελέτη του κύματος, άρχισε κατά τον ΒΠΠ, από τους Αμερικανούς.[10] Υποχρεώθηκαν να το κάνουν, διότι επηρέαζε αποφασιστικά τις θαλάσσιες μεταφορές που έπρεπε να διεκπεραιώσουν για τα μαχόμενα ανά την υδρόγειο συμμαχικά ή δικά τους στρατεύματά, καθώς και οι αλλεπάλληλες στρατιωτικές αποβάσεις στις οποίες προέβαιναν σε Ατλαντικό, Μεσόγειο και Ειρηνικό. Η μετεωρολογία φυσικά, στοιχείο αναπόσπαστο του τρίπτυχου καιρός-κύμα-πρόγνωση, δεν ήταν δυνατόν να μην αποτελέσει μέρος των ερευνών τους. Η πράξη έπειτα απέδειξε, ότι είχαν ανάγκη βελτίωσης των γνώσεών τους, τόσο στην πρόγνωση του καιρού, όσο και στην μελέτη του κύματος, ιδίως στην φάση όπου τούτο αντιπαλεύει με το πλοίο.[11]Ενδεικτικά και τα παρακάτω περιστατικά:
Η πραγματική όμως μελέτη του κύματος, άρχισε κατά τον ΒΠΠ, από τους Αμερικανούς.[10] Υποχρεώθηκαν να το κάνουν, διότι επηρέαζε αποφασιστικά τις θαλάσσιες μεταφορές που έπρεπε να διεκπεραιώσουν για τα μαχόμενα ανά την υδρόγειο συμμαχικά ή δικά τους στρατεύματά, καθώς και οι αλλεπάλληλες στρατιωτικές αποβάσεις στις οποίες προέβαιναν σε Ατλαντικό, Μεσόγειο και Ειρηνικό. Η μετεωρολογία φυσικά, στοιχείο αναπόσπαστο του τρίπτυχου καιρός-κύμα-πρόγνωση, δεν ήταν δυνατόν να μην αποτελέσει μέρος των ερευνών τους. Η πράξη έπειτα απέδειξε, ότι είχαν ανάγκη βελτίωσης των γνώσεών τους, τόσο στην πρόγνωση του καιρού, όσο και στην μελέτη του κύματος, ιδίως στην φάση όπου τούτο αντιπαλεύει με το πλοίο.[11] Ενδεικτικά και τα παρακάτω περιστατικά:
Στις 17 Δεκεμβρίου το 1944, ο διοικητής του 3ου Αμερικανικού στόλου ναύαρχος Halsey, έχοντας λάθος πληροφόρηση για την θέση και την κατεύθυνση του τυφώνα Κόμπρα, διέταξε τον «στεγνό» από καύσιμα στόλο του, να κατευθυνθεί στο στίγμα 14 μοίρες και 50 λεπτά πλάτος Βόρειο και 129 μοίρες και 57 λεπτά μήκος Ανατολικό, κάπου 260 μίλια ανατολικά του νησιού Λουζόν στις Φιλιππίνες, για να εφοδιασθεί με καύσιμα εν πλω, από τα πετρελαιοφόρα που διέθετε. Ως χρόνος συνάντησης ορίσθηκε το πρωί της 18ης του μηνός. Δεν ήξερε ο ατυχής, ότι με την διαταγή του αυτή, ουσιαστικά έστελνε τον ισχυρότερο στόλο της γης εκείνη τη στιγμή (περισσότερα από 130 πλοία όλων των κλάσεων), τον δικό του στόλο, στην αγκαλιά της Κόμπρας, η οποία ιδίως τις προμεσημβρινές ώρες της 18ης του μηνός, έχυσε όλο της το δηλητήριο. [12]
Ποιό ήταν τ’ αποτέλεσμα αυτού του απρόβλεπτου εναγκαλισμού;
Ανατράπηκαν και βούλιαξαν τρία αντιτορπιλικά, τα HULL, MONOGHAN και SPENCE. Ένα τέταρτο, το Dewey ενώ είχε πάρει κλίση 75 μοιρών δεξιά και ήταν έτοιμο ν’ ανατραπεί, την τελευταία στιγμή, ένα κύμα του πήρε σαν χάρτινο ομοίωμα την πλωριά* καμινάδα και βελτιώθηκε έστω και μ’ αυτόν τον τρόπο η ευστάθειά του κατά τόσο, όσο απαιτούνταν για να επανέλθει και να σταθεί όρθιο (αν έχεις τύχη διάβαινε).[ 13Γ]
Τρία αεροπλανοφόρα έπιασαν φωτιά και καταστράφηκαν 146 αεροπλάνα τους. Εννέα άλλα πλοία έπαθαν σοβαρές ζημιές και άλλα 14 κάπως μικρότερες, αλλά πολύ υπολογίσιμες.
Επίσης προκλήθηκαν 790 θανατηφόρα ατυχήματα και 80 τραυματισμοί. [13]
Ύστερα απ’ αυτά, ο μέχρι πριν λίγο υπερήφανος ναύαρχος Halsey, ταπεινωμένος, διέταξε την απόσυρση του πρώην κραταιού στόλου του στην ατόλη* ULITHI, που ευρίσκεται στα νησιά Κορολίνες, για να επισκευάσει τις ζημιές του.[14] Και τα Αμερικανικά στρατεύματα, που από τις 20/10/1944 είχαν αποβιβασθεί στον κόλπο του νησιού Λέυτε υπό τον στρατηγό MacAthur και επιχειρούσαν την ανακατάληψη των Φιλιππίνων από τους Ιαπωνέζους, θα έπαυαν να υπολογίζουν στην πολύτιμη βοήθεια που ανέμεναν, από τον σακατεμένο πλέον στόλο τους.[15] Oι δοξασίες περί του θεϊκού ανέμου, του Καμικάζι, που προστάτεψε την χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου από τους στόλους του Μογγόλου αυτοκράτορα Κουμπλάι Χαν, το 1274 και το 1281, δικαιολογημένα θα επανέρχονταν στις μνήμες του κόσμου και θα γίνονταν επίκαιρη συζήτηση σε κάθε ναυτικό κύκλο. [16]
Αμερικανοί επιτελείς μετέπειτα εκτίμησαν, ότι ολόκληρος ο Ιαπωνικός στόλος εάν είχε επιτεθεί στον Τρίτο Στόλο, η έκταση των ζημιών που ίσως θα του επέφερε, δεν θα έφτανε το μέγεθος αυτών που η Κόμπρα του προκάλεσε κατά την συνάντησή τους. Τα κύματα της θάλασσας δηλαδή, τα θεώρησαν ως ισχυρότερα και πλέον επικίνδυνα, ακόμη κι από το σύνολο των κανονιών, ολόκληρου του Ιαπωνικού στόλου.[15]
Είναι σε όλους γνωστό ότι τα πολεμικά πλοία φημίζονται για την στιβαρή τους κατασκευή. Τ’ Αμερικάνικα ποτέ δεν αποτέλεσαν εξαίρεση. Η παράδοση αντίθετα φέρνει τους Αμερικανούς, να μην τσιγκουνεύονται τα υλικά, προκειμένου να ναυπηγήσουν κάτι στέρεο και αξιόπιστο. Το 1943 λοιπόν καθελκύουν το μήκους 266 μέτρων αεροπλανοφόρο HORNET και το 1944 το μήκους 274 μέτρων, επίσης αεροπλανοφόρο BENNINGTON. Ακόμη το 1944, καθελκύουν το μήκους 205 μέτρων βαρύ καταδρομικό PITTSBURGH. Και τα τρία ήταν βελτιωμένα, σύμφωνα με ότι νεότερο τους δίδαξε η θάλασσα και ο ΒΠΠ, στον οποίο και επίσημα συμμετείχαν από τις 7-12-1941. Και τα τρία αυτά αποκτήματα, εθεωρήθηκαν σύγχρονα καμάρια του Αμερικανικού πολεμικού ναυτικού. [17]
Στις 5 Ιουνίου όμως του 1945, όταν και οι τρεις τούτες λαμπρές πολεμικές μηχανές, έμπλεξαν σ’ έναν τυφώνα ανοιχτά της Οκινάουας (νότια Ιαπωνία), έγινε το απίστευτο. Ένα κύμα, ίδιο γιγάντιο χέρι, επίεσε προς τα πάνω την πλώρη του Pittsburgh και του στρέβλωσε την ραχοκοκαλιά σε ένα σημείο που απείχε 27 μέτρα από το κοράκι* της πλώρης. Άλλο που ακολούθησε, την έστριψε και την απόκοψε από τον κορμό του καραβιού, όπως κόβουμε με τα δυο μας χέρια, ένα κομμάτι από μια φρατζόλα ψωμί. Το κομμάτι αυτό, η πλώρη, δε βούλιαξε, αντιθέτως έπλεξε ανεστραμμένη και ρυμουλκήθηκε αργότερα στο νησί Guam. Τ’ Αμερικανάκια φυσικά, πιστά στο δικό τους χιούμορ, δεν άργησαν να την βαφτίσουν «το προάστιο του Πίτσμπουργκ - το McKeesport». [18] Και το καμάρι του Ειρηνικού, ή τουλάχιστον ένα από τα καμάρια του Ειρηνικού, σε στιγμές μέσα κατέληξε κουτσουρεμένο και ανάπηρο. Ντροπιασμένο απ’ το κύμα, επήρε τον δρόμο προς το Guam για επισκευή, όπου έφθασε σιγά σιγά, χάρις στις πρόχειρες υποστυλώσεις – επισκευές που εκτέλεσε το πλήρωμα, σε ότι απόμεινε για πλώρη του.
USS Pittsburghμε κομμένη πλώρη
Στον ίδιο τυφώνα, όμοιου μεγέθους κύματα εξέσχισαν τα πρωραία υποστυλώματα των διαδρόμων αποπροσνηώσεως των αεροπλανοφόρων Hornet και Bennington και στη συνέχεια δίπλωσαν τις πλωριές* γωνίες της άκρης των διαδρόμων τους προς τα κάτω, σε κλίση 70 περίπου μοιρών. Ίδιο περιστατικό είχε το Αμερικανικό ναυτικό και στο αεροπλανοφόρο Valley Forge, (μήκους 271 μέτρων και ναυπηγήσεως 1945) στις 6-1-1959, στον Βόρειο Ατλαντικό αυτή τη φορά. Οι φωτογραφίες πιο κάτω, αποδίδουν καλλίτερα από μένα τα έργα και την δύναμη της θάλασσας.
USS HORNET
USS BENNINGTON
Αφήνοντας το πολεμικό ναυτικό και την περίοδο του πολέμου, γυρίζομε στο εμπορικό ναυτικό για ν’ αναφερθούμε σε μερικά μόνον από τα πολλά εμπορικά ή επιβατηγά πλοία, που είχαν την κακοτυχία να συναντηθούν με τα γιγάντια κύματα ή και rogue waves (ρόγκ γουέιβς = κύματα αγύρτες, εδώ γιγάντια κύματα), όπως συνηθέστερα τ’ αποκαλούν.
Από ακούσματα έχω αποκομίσει, ότι είναι δραματικές οι στιγμές που έζησαν, όσοι είχαν την ατυχία να δουν την πλώρη του καραβιού τους να κατηφορίζει βίαια, από την κορυφή ενός κύματος στα ριζά ενός άλλου, που ογκώδες κι άγριο αυτό ορμούσε κατ’ επάνω τους, με την κορυφή του μεγαλόπρεπα αφροστεφανωμένη αλλά φοβερή, να ξεπερνάει κατά πολύ το ύψος της γέφυρας. «Ποιος είδε το Θεό και δεν τον εφοβήθηκε» λέει ο λαός σε τέτοιες στιγμές. Αδύναμοι εκ των πραγμάτων να προβούν σε οποιαδήποτε διορθωτική ενέργεια, περιμένουν μέσα σε στιγμές ατελείωτης αγωνίας, αν θα υπάρξει συνέχεια... Καλά το ξέρουν, ότι από συγκρούσεις σαν αυτές, τα καράβια δε βγαίνουν εύκολα αλώβητα.
Το φορτηγό ποστάλι* SS Pennsylvania, (μήκους 108 μέτρων), καμάρι της American Lines και το μεγαλύτερο πλοίο που είχε κατασκευασθεί στις ΗΠΑ μέχρι το 1873, κατά το ταξίδι του από Λίβερπουλ Αγγλίας προς Φιλαδέλφεια Αμερικής, τα μεσάνυχτα της 27ης του Φλεβάρη το 1874, σε θύελλα μέσα, χτυπήθηκε από ένα τέτοιο κύμα.
Του πήρε όλες τις σωσίβιες βάρκες και σχεδίες, του προξένησε σοβαρές ζημιές στις μπουκαπόρτες και των τεσσάρων πλωριών αμπαριών, με συνέπεια αυτά να γεμίσουν κατά το ¼ με νερό και του γκρέμισε κυριολεκτικά την γέφυρα, παρασύροντας άφαντους στην θάλασσα τον πλοίαρχο, τον υποπλοίαρχο, τον ανθυποπλοίαρχο και 2 ναύτες, που όλοι μαζί από ‘κεί πάνω, πολέμαγαν να το μανουβράρουν.[19]
Τελικά το πλοίο σώθηκε ύστερα από υπεράνθρωπες προσπάθειες του πληρώματος και ιδιαιτέρως ενός επιβάτη, του Cornelius L. Brady, που μόλις είχε προλάβει να επιβιβασθεί στο πλοίο την τελευταία στιγμή πριν αναχωρήσουν από το Λίβερπουλ.[19Γ-19Δ-19Ε]
Ένα από τα μεγαλύτερα επιβατηγά πλοία της εποχής του, το Ιταλικό Michelangelo, μήκους 275 μέτρων, στις 12/4/1966, ενώ ταξίδευε κάπου 700 μίλια ανατολικά της Νέας Υόρκης, σε θύελλα μέσα και κυματισμό από 6 έως 9 μέτρα, απροσδόκητα χτυπήθηκε από ένα ασυνήθιστα ογκώδες και υψηλό κύμα, με τέτοια δύναμη, που του προκάλεσε μεγάλο ρήγμα στον καθρέφτη* του ακομοντεσίου*, χαμηλά κάτω από την γέφυρα. Το νερό, με την ορμή που μπήκε στους εσωτερικούς χώρους του από το άνοιγμα, παρέσυρε 2 επιβάτες στην θάλασσα και τραυμάτισε σοβαρά ένα μέλος του πληρώματος, που μερικές ώρες αργότερα πέθανε. Αναφέρθηκαν ακόμη περισσότεροι από 50 τραυματισμοί, εκ των οποίων οι 19 σοβαροί. Το ίδιο κύμα του έσπασε και τα τζάμια της γέφυρας, πάχους 2,5 εκατοστών, που ευρίσκονταν 25 μέτρα πάνω από την θάλασσα.[20]
SS MICHELANGELO
Σαν Μεγανησιώτης, μπαίνω στον πειρασμό ν’ αναφέρω το περιστατικό του πετρελαιοφόρου World Glory, με το οποίο εναυάγησε ο συγχωριανός μου Άγγελος Πάνου Μάντζαρης (ο Αγγέλης ο Μητσικός).[21Α] Στις 14/6/1968 φορτωμένο πετρέλαιο από το Κουβέιτ για Χουέλβα Ισπανίας, ενώ ταξίδευε στα παράλια της Νοτιοανατολικής Αφρικής, σε απόσταση 55 περίπου μιλίων από το Ντούρμπαν, μέσα σε θύελλα και μέσο ύψος κύματος 50 πόδια (15,2 μέτρα), ξαφνικά χτυπήθηκε από ένα κύμα 70 ποδών (21,3 μέτρα) και τό ΄κοψε στα δύο. Δέκα άτομα γλύτωσαν από τα 34 του όλου πληρώματος, μεταξύ αυτών κι ο Άγγέλης. Τρείς μέρες εκολύμπαγε ο άτυχος μέσ’ τα πετρέλαια που είχαν ξεχυθεί στη θάλασσα απ’ τις δεξαμενές του καραβιού, μέχρι να τον μαζέψει σε κατάσταση τελείας εξουθένωσης κάποιο πλοίο.[21Β][21Γ] Πολύ ωραία αναφέρεται στο συμβάν αυτό ο συμπατριώτης μου ο Γιώργος ο Φερεντίνος, με το βιβλίο του Το γράμμα που δεν πρόλαβα να γράψω.
Άξιο αναφοράς νομίζω ότι είναι και το συναπάντημα που είχε το πάντα ανανεωμένο και υπερπολυτελές επιβατηγό πλοίο Queen Elizabeth 2, (μήκους 293.5 μέτρων), στις 11-9-1995 στις 4 η ώρα το πρωί. Ευρισκόμενο σε απόσταση 200 περίπου μιλίων νότια του Νιού Φάουντλαντ (Ανατολικός Καναδάς) και 120 μίλια από το κέντρο του χαρικέιν* Louis, παρουσιάσθηκε μπροστά τους από το πουθενά, ένα κύμα 29-30 μέτρα ψηλό και τους χτύπησε με όλη του την δύναμη. Ο πλοίαρχός του, ο Peter Warwik είπε: «Ήταν ένα γιγάντιο τείχος νερού, ήταν σαν να τρέχαμε ενάντια στους άσπρους γκρεμούς του Ντόβερ». [22] Η κουβέντα αυτή, ίσως επειδή αφορούσε ένα πλοίο κλάσης ανώτερης, πιθανόν και με VIP επιβάτες, επήρε διαστάσεις, τόσο από τα μέσα ενημέρωσης, όσο και συγγραφείς ναυτικών βιβλίων. Σε κάποιου την μνήμη μάλιστα , (Crieg B. Smith), [23], ξανάρθαν τα λόγια των Αργοναυτών που διέσωσε ο Απολλώνιος ο Ροδιος: “....περνώντας τον Βόσπορο, σηκώθηκε μπροστά απ’ το πλοίο κύμα όμοιο με απότομο – κοφτό βουνό, ψηλό πάνω απ’ τα σύννεφα, κύμα που μανιασμένο κρέμονταν σαν σύννεφο πάνω απ’ το μέσον του πλοίου κι έμοιαζε να θέλει να το σκεπάσει, χωρίς να δύνασαι να πεις ότι ημπορούσε ν’ αποφύγει την κακιά μοίρα....” [24] και τα παρουσίασε ως επίκαιρα και ταυτόσημα με αυτά του Peter Warwik, αν και απείχαν χρονικά, τρεισήμισι χιλιετίες.
Κρουαζιερόπλοιο Queen Elizabeth 2 με την πλώρη να βουτάει στο κύμα.
Στις 27/12/1998, ο αστυνομικός Darryl Jones, πιλότος ελικοπτέρου της Αυστραλιανής αστυνομίας της Βικτώριας, ενώ επιχειρούσε μέσα σε θύελλα και κυματισμό 70 – 80 ποδών (21 – 24 μέτρα), την διάσωση των επιβαινόντων στο αγωνιστικό ιστιοπλοϊκό Kingurra, που συμμετείχε στους αγώνες Sydney – Hobart Τασμανίας, ίσα που πρόλαβε να σηκώσει το ελικόπτερό του στα 150 πόδια (45,7 μέτρα), για ν’ αποφύγει ένα κύμα, που αιφνιδιαστικά γιγαντώθηκε και όμοιο με κινούμενο τείχος νερού όρμησε κατ’ επάνω του. Το μέτρησε και είχε ύψος 140 πόδια (42,7 μέτρα.). Είναι ίσως το μεγαλύτερο κύμα που καταμετρήθηκε ποτέ.[25]
Τα κρουαζιερόπλοια Bremen και Caledonian Star, εξαιρετικά ενισχυμένης κατασκευής, ειδικά ναυπηγημένα για παγωμένες θάλασσες, ενώ εκτελούσαν κρουαζιέρα μεταξύ των νησιών Φόκλαντς, Χερσονήσου της Ανταρκτικής και Ουσουάγιας Αργεντινής, κάπου στον Νότιο Ωκεανό, εν μέσω κακοκαιρίας, χτυπήθηκαν από ένα γιγάντιο κύμα (rogue wave), ύψους 98 ποδών - 30 μέρων) το καθένα, στις 22/2/2001 το πρώτο και μία εβδομάδα αργότερα, στις 02/3/2001 το δεύτερο. Τους έσπασε τα παράθυρα της γέφυρας και το νερό που ορμητικά την πλημμύρισε, παρέσυρε και χτύπησε το προσωπικό της βάρδιας, αχρηστεύοντας συγχρόνως και όλα τα όργανα γέφυρας. Στο Bremen ακολούθησε διακοπή ρεύματος και 24ωρη ακυβερνησία. Διπλαρωμένο* όλο αυτό το διάστημα στο κύμα από τον καιρό, έπαιρνε τεράστιες εγκάρσιες κλίσεις, που πολλές φορές το έφερναν κοντά στο σημείο ανατροπής. Το Caledonian Star, δεν έχασε την ισχύ της μηχανής και το τιμόνι του παρέμεινε σε λειτουργία. Ο ναύτης τιμονιέρης ανέφερε, ότι από την θέση που κυβέρναγε στην γέφυρα, δεν ημπορούσε να δει την κορυφή του κύματος, όταν αυτό προσέγγιζε το πλοίο, γιατί εξείχε μέτρα από πάνω της.[26]
Τελικά κατάφεραν να επιστρέψουν και τα δύο στο λιμάνι μόνα τους. Αξιοπρόσεκτη όμως είναι η εμφάνιση δύο rogue waves (ρόγκ γουέιβς), στην ίδια περιοχή, σε μία εβδομάδα μέσα. Και χωρίς να το θέλεις έρχονται στην μνήμη σου, αυτά που έλεγαν κάποια χρόνια πίσω οι σοφοί, ότι τέτοια κύματα, εάν και εφόσον υπάρξουν, θα εμφανισθούν μία φορά κάθε 10.000 χρόνια.[27]
Πετρελαιοφόρα κοιτάσματα ευρισκόμενα σε θαλάσσιες περιοχές που πλήττονταν από συχνές καταιγίδες και σε μεγάλα βάθη, για κάποιο διάστημα μετά τον ΒΠΠ, υπήρξαν απλησίαστα από τις εταιρείες πετρελαιοειδών, λόγω του υψηλού κόστους εκμετάλλευσης και της έλλειψης των απαιτούμενων τεχνολογικών γνώσεων προς εξόρυξή τους. Όταν όμως η τιμές των υδρογονανθράκων ανέβηκαν στα ύψη και η εμπορία τους κρίθηκε κερδοφόρα, η βιομηχανία πετρελαίου ανταποκρίθηκε θετικά στην πρόκληση που τέθηκε μπροστά της και προχώρησε στις επιβαλλόμενες ενέργειες για την άντλησή τους από τα έγκατα της γης και τα βάθη των θαλασσών. Κύριο εμπόδιο στο όλο έργο τους ήταν και παραμένει ο παράγοντας κύμα, που συχνά τους ανάγκασε σε αναθεώρηση των όποιων υπολογισμών τους, ύστερ’ από κάποιες πρωτόγνωρες και τρομερές εμφανίσεις του, σε διάφορα σημεία της γης. Ενδεικτικές και οι πιο κάτω περιπτώσεις:
Θαλάσσια πλατφόρμα πετρελαίου
Ραντάρ τοποθετημένα σε θαλάσσιες πλατφόρμες της πετρελαιοφόρου περιοχής GOMA, που ευρίσκεται στις ανατολικές ακτές της Αγγλίας στην Βόρειο Θάλασσα, κατέγραψαν 466 rogue waves - ρόγκ γουέιβς σε 12 χρόνια μέσα (1992 – 2004). [28] Και την Πρωτοχρονιά του 1995 στις 3 και 20 το απόγευμα, ένα κύμα ύψους 26 μέτρων εχτύπησε την πλατφόρμα πετρελαίου Draupner που βρίσκονταν τοποθετημένη ανοιχτά των Νορβηγικών ακτών. Άξιο προσοχής είναι, ότι το υψηλότερο κύμα που είχε σηκώσει η επικρατούσα κακοκαιρία την ημέρα εκείνη, δεν υπερέβαινε τα 12 μέτρα. [29]
Με την μελέτη των rogue waves καταπιάστηκε και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Διαστήματος (European Space Agency ή και ESA). Προκειμένου μάλιστα να εκτελέσει μία ανά την γη καταγραφή τους και ν’ αποκτήσει μια ευρύτερη αντίληψη του τρόπου που αναπτύσσονται και συμπεριφέρονται, έστειλε στο διάστημα δύο ειδικά δορυφορικά ραντάρ (SAR – Synthetic Apperture Radars), τον Ιούλιο του 1991 το πρώτο και τον Απρίλη του 1995 το δεύτερο, τον δε Δεκέμβρη του 2000 εξεκίνησε το ερευνητικό της πρόγραμμα Max Wave (Μέγιστο Κύμα). Οι πληροφορίες που συγκεντρώνουν είναι αμέτρητες. Αναλύονται σε εξειδικευμένα εργαστήρια του Geesthacht της Γερμανίας από έμπειρο προσωπικό και όποτε το κρίνουν φρόνιμο, προβαίνουν σε επιστημονικές ανακοινώσεις. Σε διάστημα 3 εβδομάδων, τα ραντάρ της εντόπισαν και κατέγραψαν 10 κύματα μεγαλύτερα των 25 μέτρων σε όλη την υδρόγειο. [30] Διαπιστώνουν ότι rogue waves είναι δυνατόν να συναντηθούν σε όλα τα σημεία της γης, κυρίως όμως περί τον άξονα κάποιων ρευμάτων, όπως του Agulhas (Αγγούλας ή και Ρεύματος της Μοζαμβίκης), που ρέει κατά μήκος των ακτών της Νοτιοανατολικής και Νότιας Αφρικής, καθώς και του Gulf Stream – Γκόλφ Στρήμ (ρεύματος του Κόλπου του Μεξικού), ιδίως στα σημεία που αυτό συναντάται, με κυματισμούς προερχόμενους από την θάλασσα του Λαμπραντόρ, στον Βορειοδυτικό Ατλαντικό.[31] Αναγνωρίζουν όμως ότι υπάρχουν κι άλλοι ανεξιχνίαστοι ακόμη λόγοι που τα προκαλούν και ψάχνουν να βρουν τα αίτια, εάν δυνατόν και την πρόβλεψή τους, γιατί έτσι και παρουσιασθούν στην πλώρη σου, όπως είδαμε, φυγή δεν υπάρχει.[ 30Α]
Η περίπτωση του αντιτορπιλικού Dewey που πιο πάνω αναφέραμε, μου έφερε στον νου, το δέος όπου παρατήρησα στη ματιά ενός Νορβηγού, όταν μου περιέγραφε μιά στιγμή που έζησε ως ναύτης πάνω σε πολεμική κορβέτα, στην διάρκεια του ΒΠΠ, καθώς συνόδευαν κάποια νηοπομπή με κακοκαιρία, στα μεγάλα πλάτη του Βόρειου Ατλαντικού.
Ξαφνικά μου είπε, ένα κύμα (προφανώς rogue wave), άρχισε να σηκώνει το καράβι μας ψηλά, ψηλά, ατελείωτα ψηλά. Και κατόπιν άρχισε να γέρνει, να γέρνει ασταμάτητα πλάγια. Περίμενα στιγμή τη στιγμή ν’ ανατραπεί. Ποτέ δεν έχω προσευχηθεί τόσο δυνατά, ποτέ δεν έχω ζητήσει τόσο δυνατά κάτι από τον Θεό, τον παρακαλούσα με όλη την δύναμη της ψυχής μου να το ξαναστήσει όρθιο.
Ο άνθρωπος αυτός εκείνη τη στιγμή, ξανάζησε με την ίδια ένταση τις δραματικές στιγμές που πέρασε κάπου εικοσιτέσσερα χρόνια πριν, μακριά στα κρύα νερά του Ατλαντικού. Τα μάτια του, περισσότερο κι απ’ το στόμα του ή το πρόσωπό του, μου είπαν και μου έδειξαν αυτό που νοιώθει ο άνθρωπος όταν βλέπει άδικα ν’ αργοχάνεται, χωρίς να έχει έστω και ελάχιστο περιθώριο αντίδρασης.
Τελικά έγινε αυτό που είχαν πάψει να ελπίζουν. Κάποια στιγμή, συνέχισε, εσταμάτησε πλέον να γέρνει και αργά, βασανιστικά αργά, ύστερ΄ από αλλεπάλληλους κλυδωνισμούς και παλινδρομήσεις, το πλοίο επανήλθε σε θέση όρθια. [32Α] Και διερωτώμαι εγώ πλέον, το πλήρωμα του Dewey, κάπου εκατόν εξήντα άτομα, ή των όποιων άγνωστων σε μας Dewey, γιατί να έχουν νοιώσει διαφορετικά;
Τα γιγάντια κύματα (rogue waves), συνήθως εμφανίζονται μόνα τους και μέσα σε κακοκαιρία. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις όπου εμφανίσθηκαν ενώ ο καιρός ήταν μέτριος ή και αμελητέος ακόμη.[33] Όταν εμφανισθούν τρία μαζί, επικράτησε να τ΄ αποκαλούν οι τρείς αδελφές.[34Α]
Το πλοίο της φωτογραφίας ενώ ταξίδευε με άνεμο 15 κόμβων (4-5 μποφόρ), στον άξονα του Gulf Stream, έξω από το Charleston S.C. των ΗΠΑ, το χτύπησε από την πρύμη ένα κύμα 18,3 μέτρα. Στιγμές αργότερα το βλέπομε ν’ απομακρύνεται από το πλοίο (πετρελαιοφόρο).
Οι τρείς αδελφές
Κύριο γνώρισμα των κυμάτων αυτών, εκτός του μεγάλου ύψους τους, είναι η πλαγιά τους, που έχει σχήμα δύο ή και τρεις φορές πιο κοφτό, πιο κάθετο, απ’ αυτό ενός συνηθισμένου κύματος, γι’ αυτό και είναι, για τα μεν μεγάλα πλοία επικίνδυνα, για τα δε μικρά καταστροφικά. Ευτύχημα, ότι έχουν μικρό έκταμα όσο και ζωή και δεν ταξιδεύουν για πολύ.[35Α]
Μέχρι πριν λίγο, δεν υπήρχε όρος αποδεκτός για το τι αποκαλείται rogue wave. Τελευταίως επικράτησε ν΄ αποκαλούν έτσι, το κύμα που έχει ύψος μεγαλύτερο από 2 έως και 2,4 φορές, των μεγαλύτερων κυμάτων που παρατηρούνται σε μια συγκεκριμένη κατάσταση θαλάσσης. Στ’ Αγγλικά το συναντάμε και με τις ονομασίες: Freak= αφύσικο - τέρας , Giant= γιγάντιο, Extreme= ακραίο - έσχατο, Abnormal= ανώμαλο και Killer= φονιάς.[35][36]
Από δημοσίευμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Διαστήματος (ESA), στο ESA news της 21/7/2004, παίρνομε άλλο ένα δείγμα των αποτελεσμάτων του συναπαντήματός τους: Τα τελευταία 20 χρόνια γράφει, εβούλιαξαν περισσότερα από 200 πλοία, όπως δεξαμενόπλοια, πλοία χύδην φορτίου ή κοντεϊνεράδικα, διαστάσεων άνω των 200 μέτρων το καθένα. Κύρια αιτία των ατυχημάτων αυτών, θεωρούν τα υπερμεγέθη κύματα ή rogue waves.[37]
Ο διεθνής εποπτικός οργανισμός των νηογνωμόνων* IACS, (International Association of Classification Societies) προς αντιμετώπιση αυτής της διόλου ευχάριστης πραγματικότητας, μεταξύ των άλλων, αναβάθμισε προς το ισχυρότερο τα κατασκευαστικά στάνταρντ που πρέπει να πληρούν τα νεοναυπηγούμενα πλοία, αναθεωρώντας το 2000 και διορθώνοντας το 2001, τόσο το IACS Recommendation 34 του 1992, όσο και τον ενσωματωμένον σ΄ αυτό πίνακα 1.[38]
Στον πίνακα 1, παρουσιάζεται η συχνότητα εμφανίσεως ορισμένων καταστάσεων θαλάσσης, όπως αυτές κατεγράφησαν ύστερα από 100.000 παρατηρήσεις στον Βόρειο Ατλαντικό ή και περιοχές που συναντώνται κυματισμοί όμοιοι με αυτούς του Β. Ατλαντικού, παίρνοντας ως μέγιστο κύμα αναφοράς τα 18,5 μέτρα.
Και στο Recommendation 34 διαβάζομε ότι τα νεοναυπηγούμενα πλοία, πρέπει από κατασκευαστικής απόψεως, ν΄ αντέχουν στις όποιες κοπώσεις ασκούνται επάνω τους από κυματισμούς παρουσιαζόμενους έστω και μία φορά κάθε 20 χρόνια.[38]
Πίνακας και Recommendation 34, είναι κάπως δύσχρηστοι από τον μη μυημένον στα πράγματα, εν πάσει όμως περιπτώσει, από τις 100.000 καταστάσεις θαλάσσης που εμφανίζονται στον πίνακα, κάθε νεοναυπηγούμενο πλοίο, πρέπει να έχει δυνατότητα ν΄ αντιπαλέψει μ’ ασφάλεια τουλάχιστον ένα μίνιμουμ απ΄ αυτές.
Ποιό είναι αυτό το μίνιμουμ που πληροί κάθε νεοναυπηγούμενο πλοίο ξεχωριστά, δεν είμαι σε θέση να πω. Ξέρω όμως ότι από χρόνια πίσω πολλά, τα πλοία είναι εφοδιασμένα με ένα εγχειρίδιο, γραμμένο από τους σχεδιαστές – κατασκευαστές του πλοίου. Κάποιες σελίδες του απευθύνονται στον πλοίαρχο και πάντα του έλεγαν και του λένε στερεότυπα:
«Το πλοίο είναι παντός καιρού, αλλά ο πλοίαρχος πρέπει να το χειρίζεται ανάλογα με τις περιστάσεις».
Πίσω απ’ αυτό το ΑΛΛΑ, ευρίσκεται μία καλή συμβουλή, κατά την γνώμη μου όμως και ένα «μπαλάκι» ευθυνών, το οποίο εύσχημα ρίχνεται στους ώμους του καπετάνιου από τους σχεδιαστές του πλοίου, το ναυπηγείο, ίσως και τον πλοιοκτήτη.
Στις 18 του Γενάρη το 1983, λίγες ώρες πριν αναλάβω την πλοιαρχία του νεότευκτου φορτηγού Kriti Garnet, μου δόθηκε ευκαιρία να έχω μία άνετη συνομιλία με τον αρχισχεδιαστή του συγκεκριμένου καραβιού και τουλάχιστον μιάς πλειάδας αδελφών του.
Είχε την φήμη αξιόλογου και ευγενικού ανθρώπου και πράγματι έτσι τον εύρηκα. Σε ότι τον ρώτησα πάνω σε κάποιες λεπτομέρειες του πλοίου, μου απάντησε αμέσως και με ευχαρίστηση. Όταν όμως του ζήτησα να μου πει κάτι περισσότερο πάνω σ’ εκείνο: Το πλοίο είναι παντός καιρού, αλλά ο πλοίαρχος πρέπει να το χειρίζεται ανάλογα με τις περιστάσεις, «εμάζεψε» τις κουβέντες του. Όσο κι αν προσπάθησα να του αποσπάσω ένα επιπλέον σχόλιο, γιατί όχι και συμβουλή επί του συγκεκριμένου θέματος, εύσχημα γύριζε την κουβέντα στην διατύπωση και φρασεολογία του εγχειριδίου και ποτέ δεν θέλησε να προχωρήσει χιλιοστό πέρ’ απ’ αυτήν.
Με βάσει τα μέχρι τώρα δεδομένα λοιπόν, η π ρ ο σ ω π ι κ ή μου άποψη είναι, χωρίς να θέλω ή να δύναμαι να γίνω σύμβουλος κ α ν ε ν ό ς, ότι ο εκάστοτε καπετάνιος δεν έχει παρά να κάνει την ελπίδα πίστη, ότι το καράβι του είναι π α ν τ ό ς καιρού, να το ταξιδεύει στην κακοκαιρία όσο πιο μαλακά περνάει απ’ το χέρι του, ελπίζοντας πάντα ότι θα τον φθάσει στον προορισμό του με ασφάλεια.
Και τα γιγάντια κύματα, για τα οποία τόσον λόγο εκάναμε;
Αυτά υπάρχουν, αλλά αφού παρουσιάζονται στην καριέρα κάθε πλοιάρχου σχεδόν ποτέ, επαναλαμβάνει κι αυτός εκείνον τον στοίχο του Κώστα Ουράνη:
Αν είναι νά ρθει, θε να ρθεί.... [39]
και κοιμάται ήσυχος και «βέβαιος» ότι δε θα τα συναπαντήσει ποτέ στην πλώρη του.
Απόσπασμα από τα ΑΡΓΟΝΑΥΤΙΚΑ του Απολλώνιου του Ρόδιου, βιβλίο – 2.
Απολλώνιου Ρόδιου, Αργοναυτικά, βιβλίο 2, εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα 1999,
.................................................................................
164 Ήμος δ’ ηέλιος δροσεράς απέλαμψε κολώνας
165 εκ περάτων ανιών, ήγειρε δε μηλοβατήρας,
166 δη τότε λυσάμενοι νεάτης εκ πείσματα δάφνης,
167 ληίδα τ’ εισβήσαντες όσην χρεώ ήεν άγεσθαι,
168 πνοή δινήεντ’ ανά Βόσπορον ιθύνοντο.
169 ένθα μεν ηλιβάτω εναλίγκιον ούρεϊ κύμα
170 αμφέρεται προπάροιθεν επαίσοντι εοικός,
171 αιέν υπέρ λαιφέων ηερμένον, ουδέ κε φαίης
172 φεύξεσθαι κακόν οίτον, επεί μάλα μεσσόθι νηός
173 λάβρον επικπέμαται υπέρ νέφεος, αλλά τόγ’ έμπης
174 στόρνυται εί κ’ εσθλοίο κυβερνητήρος επαύρη,
175 και Τίφυος οίδε δαημοσύνησι νέοντο
176 ασκηθείς μεν, ατάρ πεφοβημένοι, ήματι δ’ άλλω
177 αντιπέρην γαίη Θυνηίδι πείσματ’ ανήψαν.
............................................................................
Οι ανωτέρω στοίχοι σε ελεύθερη μετάφραση από τις εκδόσεις Κάκτος, 1999:
Όταν ο ήλιος ανεβαίνοντας από τα πέρατα του ορίζοντα και φωτίζοντας τα δροσερά ψηλώματα ξύπνησε τους βοσκούς, λύσανε τα σκοινιά απ’ τον κορμό της δάφνης, κι αφού φορτώσανε στο πλοίο όσα χρειώδη ήταν να πάρουν, ακολουθώντας την πνοή του αέρα, έπλευσαν μέσα από το στροβιλώδη Βόσπορο. Εκεί σηκώνεται κύμα όμοιο με απότομο βουνό μπροστά απ’ το πλοίο σαν γιά να το σκεπάσει, έτσι που φτάνει πάντα πιό ψηλά απ’ τα νέφη, θά ‘λεγες πως δεν γίνεται να γλιτώσεις την κακιά μοίρα καθώς κρέμεται βίαια πάνω απ’ την μέση του καραβιού, σαν σύννεφο. αν τύχει και συναντήσει καπετάνιο επιδέξιο, χάνεται μακριά του. Έτσι κι αυτοί χάρη στην ικανότητα του Τίφυος περάσανε σώοι αλλά και φοβισμένοι. Την άλλη μέρα δέσανε τα παλαμάρια στην αντίπερα ακτή της Θυνιάδας χώρας.
Γλωσσάρι:
Νηογνώμονας: Ιδιωτικός ναυτιλιακός τεχνικός οργανισμός διεθνούς αναγνωρίσεως και κύρους, που καταρτίζει κανονισμούς ναυπηγήσεως και εξοπλισμού των πλοίων. Παρακολουθεί όσα πλοία εκπροσωπεί με τακτικές και έκτακτες επιθεωρήσεις σε όλη την διάρκεια της ζωής τους και εφόσον πληρούν τις απαιτήσεις του, τα εφοδιάζει με πιστοποιητικά αξιοπλοίας, απαραίτητα για να ταξιδέψουν.
Πλωριά: Η πρώτη κατά σειρά από την πλώρη (η πρόσθια).
Κοράκι : Εδώ, το πλέον πρόσθιο άκρο του πλοίου, το ακρόπρωρο.
Φορτηγό ποστάλι: πλοίο κατασκευασμένο για μεταφορά επιβατών και φορτίου ταυτόχρονα.
Ακομοντέσιον: Οι χώροι ενδιαιτήσεως επιβατών και πληρώματος, τα σπίτια.
Καθρέφτης: εδώ, η πρόσθια εξωτερική κάθετη επιφάνια των χώρων ενδιαιτήσεως του πλοίου, που εκτείνεται εγκάρσια, από την μία πλευρά μέχρι την άλλη και συνήθως είναι διάσπαρτη από γυάλινα παράθυρα και φιλιστρίνια.
Χαρικέιν: ονομασία του κυκλώνα στον δυτικό Ατλαντικό, λαίλαπα, ανεμοστρόβιλος.
Διπλαρωμένο πλοίο: εδώ, πλοίο με την πλευρά προς το ερχόμενο κύμα.
1. Απολλώνιος ο Ρόδιος «Αργοναυτικά», βιβλίο Β, στοίχοι 164-177, εκδόσεις Κέδρος
1999. Βλέπε στο τέλος του κειμένου.
2Α. Greg Bjerg, “Monster Rogue Waves, Damn Interesting” Article #224, The Damn
Interesting E-Book, posted October 28, 2006, παράγραφος 7.
Διαδίκτυο: Monster Rogue Waves . Damn Interesting
www.damninteresting.com/monster-rogue-waves/
2Β. David Hambling, “More on the Ninth Wave” , May 2007, The world of strange phenomena FORTEANTIMES UK, Uncon 2011, May 2007, παράγραφος 1,
Διαδίκτυο: More on the Ninth Wave/Science/Strange Days / Fortean Times UK
www.forteantimes.com/strangedays/science/367/more_on_the_ninth_wave.html
2Γ. BBC TWO, Thursday, 14 November, 2002, Freak Wave – programme summary, σελίδα 1, παράγραφος 4.
Διαδίκτυο: BBC – Science & Nature – Freak Wave
www.bbc.uk/science/horizon/2002/freakwave.shtml
3. Trinity House, Bishop Rock, κεφάλαιο History, παράγραφος 5
και Bishop Rock Lighthouse, Worldwide Lighthouses, παράγραφος 6.
Διαδίκτυο: Bishop Rock Lighthouse – Trinity House
4. Commissioners of Irish Lights, Eagle Island Lighthouse, κεφάλαιο History
παράγραφος 6.
Διαδίκτυο: Eagle Island Lighthouse – Commissioners of Irish Lights
Commissionersofirishlights.com/cil/aids-to-navigation/lighthouses/eagle-island.aspx
5. Commissioners of Irish Lights, Fastnet Lighthouse, κεφάλαιο History, παράγραφος
6 και χαρακτηριστικά φάρου εις Commissioners Irish Lights, Fastnet Rock lighthouse,
Vol.32, Κεφάλαιο Optical Apparatus, παράγραφος 6.
Διαδίκτυο: Fastnet – Commissioners of Irish Lights.
Commissionersofirishlights.com/cl/aids-to-navigation/lighthouses/fastnet.aspx
6Α. South African History Online: Scientists uncover possible reasons for SS Waratah’s
disappearance 100 years later, 15-9-1999.
Διαδίκτυο: Scientists uncover possible reason for SS Waratah’s disappearance
6Β. South African press references, Vanganui Chronicle, Volum L, issue 12318, 13 Sept. 1909, σελίδα 5, παράγραφος 2.
Διαδίκτυο: South African Press References, Vanganui Chronicle, Volum L, Issue 12318, 13 Sept. 1909.
6Γ. SS Waratah, Wikipedia
Διαδίκτυο: SS Waratah,
en.wikipedia.org/wki/ss_waratah
6Δ. “Rogue waves, Monster of the deep” The Economist, From the print edition, Sep. 17th,2009, παράγραφος 1.
Rogue waves: Nonster of the deep / The Economist
www.economist.co/node/14446734
7. Ned Mayo “Ocean Waves – Their Energy and Power” Έκδοση The Physics Teacher, Septe. 1997, Vol.35, Issue 6, κεφάλαιο: Highest ocean wave ,σελίδα 352
Διαδίκτυο: Highest Ocean Wave, Ned Mayo.
Hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbase/watwav.html (από τα εμφανιζόμενα, παίρνομε το Wave motion)
Με τα ίδια στοιχεία ευρίσκομε και:
Willard Bascom “Waves and beaches the Dynamics of the ocean Surface”, Θέμα: USS Ramapo in mountainous waves, p/58-59, Έκδοση Ancho Doubleday, Garden City, N.Y., 1964. ISBN: 0385148453/0-385-14845-3
7B. Ross A. Laird, Rogue waves: Wanderers of the Sea, Home Blog
7Γ. Jerry Dennis & Glen Wolff, “ Waves, Freak Waves and Rogues”
webdesign by manitou publishing company, COPYRIGHT 1996, Τελευταία παράγραφος.
8. Διαδίκτυο: RMS QUEEN MARY, Wikipedia, κεφάλαιο World War II, παράγραφος 4.
en.wikipedia.org/wiki/rms-queen-mary
Διαδίκτυο: RMS Queen Mary –SS Maritime.
9Α. Craig B. Smith, “Extreme waves” (2006), The National Academies Press, σελίδα 21, παράγραφος 1.
9Β. SONG Zhi Yao, ZHAO HongJun, LI Ling & Lu GuoNIam, “On the universal third order Stokes wave solution”, SCIENCE CHINA, Earth Sciences, . Research Paper.,
January 2013, Vol.56, No. 1: 102 -214, doi: 10.1007/s11430-012-4523-z,
Σελίδα 2, παράγραφος 1-2 .
Σημείωση: Στοιχεία εισόδου στο διαδίκτυο:
On the universal third order Stokes wave solution - springer . Παρουσιάζεται: Springer Link και βλέπομε το κείμενο κάνοντας κλικ στην θυρίδα Look Inside .10Α. Navy Oceanographers: Delve - Deeper , in “Wave data to improve forecasts” Περιοδικό USNavy, News, 10/30/2012, παράγραφος 2. Διαδίκτυο: Navy oceanographers Delve – Deeper in Wave data to improve forecasts www.nrl.navy.mil/media/news-releases/2012/navy-oceanographers-delve-deeper-in-wave-data-to-improve-forecasts
10Β. Hisashi Mitsuyasu, Professor Emeritus of Kyushu University,“A Historical Note on the Study of Ocean Surface Waves” 27-7-2001, Journal of Oceanography, Vol.58, pp 108 to120,200, Introduction, σελίδα 109, παράγραφος 1 της δεξιάς στήλης. και κεφάλαιο: 2.6 Wave Forecasting, σελίδα 115, παράγραφος 1,επίσης κεφάλαιο: Concluding Remarkas, σελίδα 116, παράγραφος 1,2 της αριστερής στήλης. Διαδίκτυο:A Historical Note on the Study of Ocean Surface Waves. www.historynet.com/william-bull-halsey-legendary-world-war-ii-admiral.htm 1Α. Barett Tllman,“William Bull Halsey: Legendary World War II Admiral” γραμμένο στo Weider History Group, Historynet.com, June 07, 2007,παράγραφος 6, από το τέλος του κειμένου. Διαδίκτυο: William Bull Halsey: Legendary World War II Admairal, History Net. www.historynet.com/william-bull-hasley-legendary-world-war-ii-admiral.htm 11Β. Peter Chen, “Typhoon Cobra 18 Dec. 1944” World War II Database, παράγραφος 2,. Sources: Naval Historical Center, The New York Times, the Pacific Campaign Διαδίκτυο: Typhoon Cobra / world war II Database Ww2db.com/battle_spec.php?battle_id=79 12Α. Hanson W Baldwin, Military Editor of New York Times, “ Typhoon Cobra – Disaster at Sea”, κεφάλαιο “The Law of Storms” Από περιοδικό Crowsnest Magazine, October 1953, 3η παράγραφος από το τέλος. Διαδίκτυο: WW II Typhoon Cobra Takes Uss Hull, Uss Monogan and Uss Spence. www.patriotwatch.com/typhoon.htm 12Β. C. Peter Chen, “Typhoon Cobra, 18 Dec.1944”, World War II Database, Sources: Naval Historical center, The New York Times, The Pacific Campaign. Διαδίκτυο: Typhoon Cobra/World War II Database. Ww2db.com/battle_spec.php?battle_id=79 12Γ. Διαδίκτυο: Typhoon Cobra (1944) Wikipedia. http://en.wikipedia.org/wiki/Typhoon_Cobra_(1944) 13Α. Carl M. Berntsen, SoM1/C, USS DeHaven DD727, 1944-45, “Typhoon Cobra and Carrier Task Force 38” December, 2007. Copyright 1997-2013, USS DeHaven Sailors Association. Διαδίκτυο: Typhoon Cobra and Carrier Task Force 38. Ussdehaven.org/typhoon_cobra.htm 13Β. C. Peter Chen, “ Typhoon Cobra, 18 Dec. 1944”, World War II, Database, Sources: Naval Historical Center, The New York Times, The Pacific campaign Διαδίκτυο: Typhoon Cobra / World War II Database. Ww2db.com/battle_spec.php?battle_id=79 13Γ. Samuel Eliot Morison, Rear Admiral US Navy, ‘History of US Naval operations in WW II, Typhoon Cobra and the 3rd Fleet December 1944”. Απόσπασμα: (Πληροφορίες για απώλειες 3ου Στόλου σε όλο το κείμενο) Διαδίκτυο: Typhoon Cobra and the third Fleet December 1944 http://www.ussindianabb58.com/worldwarII/typhoon44.html 13Δ. Πληροφορίες του: HULLASSOCIATION, στοιχεία που συνέλλεξε για τον τυφώνα Cobra και τις απώλειες που προκάλεσε. Διαδίκτυο: USS Hull (DD-350)-2 ή WWW.HULLASSOCIATION.ORG/DD350/HULL350-2.HTM, 13Ε. George Duncan, “More Maritime Disasters of World War II, 1944, 1945” More Maritime Disasters of World War II, (1944 -1945). Διαδίκτυο: More Maritime disasters of WWII 1944, 1945. members.inet.net.au/-gduncan/maritime-2b.html 13Ζ. Διαδίκτυο: Typhoon Cobra (1944), Wikipedia. http://en.wikipedia.org/wiki/Typhoon_Cobra_(1944) 14. Carl M. Berntsen SoM1/C, “Typhoon Cobra and Carrier Task Force 38” Uss DeHaven, DD727 1944-45, December 2007, Copyright 1997-20013,Uss DeHaven Sailors Association, κεφάλαιο Recollection of the author, παράγραφος 1 Διαδίκτυο: Typhoon Cobra and Carrier Task Force 38. Ussdehaven.org/typhoon_cobra.htm 15Α. Σελίδα του HULLASSOCIATION, από στοιχεία που συνέλλεξε για τον τυφώνα Cobra.- κεφάλαιο :The Loss. Διαδίκτυο: USS Hull (DD-350) – 2 WWW.HULLASSOCIATION.ORG/DD350/HULL350-2HTM 15Β. Craig B. Smith, “Extreme waves” (2006), The National Academies Press, σελίδα 200, παράγραφος 5. http://www.nap.edu/read/11635/chapter/11#200 16A. C. Peter Chen, “Typhoon Cobra 18 Dec. 1944 World War II Data Base”, παράγραφος 1, Sources: Naval Historical Center, the New York Times, Pacific Campaign. Διαδίκτυο: Typhoon Cobra / World War II Database ww2db.com/battle_spec.php?battle_id=79
16B. Διαδίκτυο: Kamikaze (typhoon), Wikipedia, παράγραφος 1. http://en.wikipedia.org/wiki/Kamikaze_(typhoon) 17A. Department of the Navy, Historical Center, Essex Class Aircraft Carrier (Hornet – Bennington). Διαδίκτυο: usn ship types – essex (CV-9) class aircraft carriers) www.history.navy.mil/photos/usnshtp/cv/cv9cl.htm 17B. Department of the Navy, Historical Center, Baltimore Class Heavy Cruiser: USS Pittsburgh . Διαδίκτυο: USN Ships – USS Pittsburgh (CA-72) www.history.navy.mil/photos/sh-usn/usnsh-p/ca72.htm 18. Naval Warfare,m Uss Pittsburgh (CA-72), February 26, 2008, σχόλιο κάτω από Figure No.3 και Νο. ΝΗ98250 φωτογραφία της κομμένης πλώρης του USS Pittsburgh Διαδίκτυο: Naval Warfare: USS Pittsburgh (CA-72) navalwarfare.blogspot.gr/2008/02/uss-pittsburgh-ca72.html 19A. Craig B. Smith “Extreme Wawves” (2006), The National Academies Press, σελίδα 177 και 178, παράγραφος 2, http://www.nap.edu/openbook.php?record_id=11635&page=177 19B. Διαδίκτυο: SS Pennsylvania (1872), Wikipedia, κεφάλαιο: 1874 Hurricane, παράγραφος http://en.wikipedia.org/wiki/SS_Pennsylvania_(1872) 19Γ. Trond Austheim, and BorgeSolem, “Great Disasters, SS Atlantic of the White Star Line, disaster in 1873” σελίδα ‘NORWAY HERITATAGE, Hands Across the sea., Dec. 2003, revised Aug. 2005, May 2006. SS Atlantic of the White Star Line, disaster in 1873. http://www.norwayheritage.com/articles/templates/great-disasters.asp?articleid=1&zoneid=1 19Δ. Διαδίκτυο: “SS Atlantic Memorial, Sandy Cobe” ns1763.ca/hfxrm/ssatlanhrm.html 19Ε. Διαδίκτυο: SS Pennsylvania (1872), κεφάλαιο 1874 Hurricane. http://en.wikipedia.org/wiki/SS_Pennsylvania_(1872) (Ο Cornelius L. Bradυ ανθυποπλοίαρχος (3rd mate) στο επιβατηγό SS Atlantic, όταν τούτο προσάραξε και ναυάγησε στις 01-4-1873 κοντά στο Χάλιφαξ της Νόβα Σκότια, με την γενναία προσωπική του ενέργεια, να συνδέσει το πλοίο με στην στεριά, με ένα σκοινί, έδωσε οδό διαφυγής προς την σωτηρία σε τουλάχιστον 50 άτομα. Πιστώνεται ότι με τις πρωτοβουλίες και τις ενέργειές του συνετέλεσε στην διάσωση άλλων ακόμη 200 ατόμων, από ένα σύνολο 371 τελικά διασωθέντων. Οι βάρκες του πλοίου είχαν συντριβεί από χτυπήματα στα πλευρά του πλοίου κατά την προσπάθεια καθέλκυσής τους. 20Α. “Project Michelangelo”, έντυπο της εταιρείας που ανήκε το , SS Michelangelo, Άρθρο : Service of Michelangelo”, κεφάλαιο Michelangelo Accident/Michelangelo 12 April 1966. Διαδίκτυο: Michelangelo accident http://www.michelangelo-raffaello.com/english_site/service_michelangelo/accident_michelangelo/accident_mich.htm 20Β. Service Michelangelo http://www.michelangelo-raffaello.com/english_site/service_michelangelo/service_mich_page1/service_mich1.htm 20Γ. Διαδίκτυο: SS Michelangelo, Wikipedia,κεφάλαιο Service, παράγραφος 2. http://en.wikipedia.org/wiki/SS_Michelangelo Κατά την επισκευή του πλοίου στο λιμάνι, τα αλουμινένια ελάσματα του καθρέφτη* του ακομοντεσίου* και των υπερκατασκευών του, αντικαταστάθηκαν με ατσάλινα που είναι πιο ανθεκτικά. Ίδια ανακατασκευή έγινε και στο αδελφό του πλοίο Rafaelo. Το παράδειγμά τους ακολούθησαν τα επιβατηγά United States και France. 21Α. Richard Petrow “The Death of World Glory”, Popular Mechanics Magazine, July 1969, Vol. 132, No. 1, σελίδες 106-111. Διαδίκτυο: The Death of World Glory, Richard Petrow 21Β. Οι πληροφορίες μου προέρχονται επίσης από εφημερίδες που διάβασα την εποχή του συμβάντος και από διηγήσεις που άκουσα από έναν εκ των διασωθέντων, τον Άγγελο Π. Μάντζαρη. 21Γ. “World Glory 1968, June 13” .NOOA’S National Ocean Service, Incident News Διαδίκτυο: IncidentNews: World Glory. www.incidentnews.gov/incident/6204 22Α. “Ship Sinking Monster Rogue Waves, Revealed by ESA Satellites” European Space Agency (ESA), publication 21-7-2004, παράγραφος 3. www.esa.int/our_Activities/Observing_the_Earth/Ship-sinking_monster_waves_revealed_by_ESA_satellites 22Β. Greg Bjerg, “Monster Rogue Waves, Damn Interesting- Monster Rogue Waves”, Article #224, παράγραφος 6, 28-10-2006. Monster Rogue Waves • Damn Interesting www.damninteresting.com/monster-rogue-waves/ 23. Craig B. Smith “Extreme Waves” (2006), The National Academies Press, σελίδα 185, παράγραφος 5. www.nap.edu/openbook.php?record_id=11635&page=185 24. Απολλώνιος Ρόδιος, «Αργοναυτικά», βιβλίο 2, εκδόσεις Κέδρος Αθήνα 1999, στοίχοι 164 – 177, σε ελεύθερη μετάφραση. 25A. Darryl Jones, Senior Constable 21590, Line Pilot Police Air Wing, αναφορά ιδίου, Σελίδα 3, παράγραφος 1. Διαδίκτυο: Jones Darryl Anthony .1, PDF, ebookbrowse.com/jones-darryl-anthony-1pdf-d410792977 25B. Crieg B. Smith “Extreme Waves”, (2006), The National Academies Press, σελίδα 29, παράγραφος 3. http://www.nap.edu/openbook.php?record_id=11635&page=29 26Α. Crieg B. Smith “Extreme waves” (2006). The national Academies Press, σελίδα 193, Παράγραφος 1-2. 26Β. Διαδίκτυο: “BBC-Science & Nature – Horizon – Freak Wave” (First shown: BBC Two, Thursday 14 November 2002), Θέμα: Freak Wave – Programmed Summary, παράγραφος 8-9-10. www.bbc.co.uk/science/horizon/2002/freakwave.shtml 26Γ. Διαδίκτυο: List of Rogue Waves, Wikipedia, Κεφάλαιο: 21st century, παράγραφος 1. en.wikipedia.org/wiki/list_of_rogue_waves 26Δ. “Rogue waves: the Monster of the Seas – Yellow Magpie” , Άρθρο, Rogue Waves: The Monster of the Seas, κεφάλαιο: It Looks Too Good To Be True… παράγραφος 2+3. Διαδίκτυο: Rogue Waves: The Monster Of The Seas – Yellow Magpie Yellowmagpie.com/rogue-waves-about/ 26Ε. Julien A. “Freak Wave II” , March 04, 2004, παράγραφος 8-9-10. “Cruise Mates Community and Forums”. Διαδίκτυο: Freak Wave II, CruiseMates Cruise Community and Forums. www.cruisemates.com/forum/chit-chat-cruisers/267577-freak-wave-ii.html 27Α. Julien A.,”Freak Wave II” March 04, 2004, παράγραφος 4, Cruise Mates, Community and Forums, Διαδίκτυο: Freak Wave II, CruiseMates Cruise Community and Forums www.cruisemates.com?forum/chit-chat-cruisers/267577-freak-wave-ii.html 27B. “ Ship sinking monster rogue waves, revealed by ESA satellites” ESA Publication -Observing the earth, 21-7-2004. Παράγραφος 8. Ship-sinking monster waves revealed by ESA satellites / Observing .. www.esa.int/our_activities/observing_the_earth/ship-sinking_monster_rogue_waves_revealed_by_esa_satellites 27Γ. Freak Wave - programme summary, BBC Two, Thursday 14 November 2002, Παράγραφος 4. BBC - Science & Nature - Horizon - Freak Wave http://www.bbc.co.uk/science/horizon/2002/freakwave.shtml 28. “ Ship sinking monster rogue waves, revealed by ESA satillites”, ESA publication, Observing the earth., 21-7-2004, παράγραφος 8. www.esa.int/our_activities/observing_the_earth/ship-sinking_monster_rogue_waves_revealed_by_esa_satellites 29A. “ Ship sinking monster waves revealed by ESA satellites” ESA Publication, Observing the earth, 21-7-2004, παράγραφος 7. Ship-sinking monster waves revealed by ESA satellites / Observing ... www.esa.int/our_activities/observing_the_earth/ship-sinking_monster_rogue_waves_revealed_by_esa_satellites 29B. Susan Casey, “The Wave , New York, 2000 , Κεφάλαιο, Excerpt: The Wave, September 15, 2010, 12.00 AM. Διαδίκτυο: Studying and Surfing the Ocean’s monster waves: NPR www.npr.org/2010/09/11/129774578/studying-and-surfing-the-oceans-monster-waves 29Γ. William J. Broad “Rogue Giants at Sea”, παράγραφος 17-18-19, The New York Times, July 11, 2006. Διαδίκτυο: Rogue Giants at Sea – New York Times www.nytimes.com/2006/07/11/science/11wave.html?pagewanted=print&_R=0 (Το Πρωτοχρονιάτικο αυτό κύμα του 1995, καταμετρήθηκε και καταγράφηκε για πρώτη φορά από συσκευή τύπου λέιζερ, ακρίβειας μιάς ίντσας (2,5 εκατοστά), που ήταν τοποθετημένη στην ίδια πλατφόρμα Draupner. Η καταγραφή αυτή θα γίνονταν η ιστορική εκείνη μαρτυρία, η οποία έμελλε να κλείσει για πάντα τα στόματα των όσων ακόμη αμφισβητούσαν την ύπαρξη των γιγάντιων κυμάτων. Το χτύπημά του, εδοκίμασε την κατασκευαστική αντοχή της πλατφόρμας, μέχρι και τα τελευταία της όρια, αλλά τελικά άντεξε. Κάποιες ζημιές που της προξένησε, ήταν επισκευάσιμες) 30Α. ESA, Observing the Earth, “Ship Sinking Monster Rogue Waves, Revealed by ESA Satellites” , 21-7-2004. Διαδίκτυο: Ship Sinking Monster Rogue Waves, Revealed by ESA Satellites. www.esa.int/our_Activities/Observing_the_Earth/Ship-sinking_monster_waves__revealed_by_ESA_satellites 30Β. W.Rosenthal, “Results of Maxwave project”, Institute of Coastal Research, Geesthacht, Germany. Διαδίκτυο: Results of Maxwave Project - soest www.soest.hawaii.edu/pubservices/2005pdfs/rosenthal.pdf 30Γ. Prof.Dr.-Ing.G. Clauss, Dipl.-Ing. C. Schmittner, “Maxwave”, Technische Universitat Berlin, Institute of Land and Sea Transport Systems, Ocean Engineering Section. Διαδίκτυο: pdf MaxWave 130.149.35.79/downloads/forschung/maxwave_flyer.pdf 30Δ. “Natural Hazards – Rogue Waves” RTDinfo, Magazine on European Research No. 42, August 2004, Διαδίκτυο: Site – Rogue waves http://ec.europa.eu/research/rtdinfo/42/print_article_1308_en.html 30Ε. Bruce Gain, “Predicting Rogue Waves”, MIT Technology Review, March 01, 2007. Διαδίκτυο: Predicting Rogue Waves/MIT Technology Review www.technologyreview.com/article/407387/predicting-rogue-waves/ 31Α. I.Peterson, “ Rough math: Focusing on rogue waves at sea” , Science News, November 23, 1996, Vol.150 No.21 p.325 Διαδίκτυο: pdf Rough math: Focusing on rogue waves at – Science News www.sciencenews.org/pages/pdfs/data/1996/150-21/15021-08.pdf 31Β. “ Ship Sinking MonsterRogue Waves, revealed by ESA Satellites” European Space Agency (ESA): ESA observing the Earth, 21-7-2004, 3η παράγραφος από το τέλος. Διαδίκτυο: Ship-sinking monster waves revealed by ESA satellites/Observing the earth www.esa.int/Our_Activities/Observing_the_Earth/Ship-sinking_monster_waves_revealed_by_ESA-satellites 32. “ Ship sinking Monster Waves, Revealed by ESA Satellites, 21-7-2004”΄ESA Observing the Earth, σελίδα 2, παράγραφος 7. Διαδίκτυο: Ship sinking monster rogue waves, revealed by ESA satellites www.esa.int/Our_Activities/Observing_the_Earth/Ship-sinking_monster_waves_revealed_by_ESA-satellites 32A Νορβηγός Συνάντησα τον άνθρωπο αυτόν σε κάποιο λιμάνι των ΒΑ Πολιτειών της Αμερικής περί το 1969, ως επιθεωρητή φορτίου πετρελαίου, πάνω σε κάποιο δεξαμενόπλοιο που υπηρετούσα. Στοιχεία Κορβέτας Η κορβέτα ήταν πλοίο διαστάσεων 62,5 μέτρων μήκους, 10,1 πλάτους και βυθίσματος 3,5. Κατά τις δοκιμές ανέπτυξε ταχύτητα 16 ν. μίλια (τα περισσότερα Γερμανικά υποβρύχια που επρόκειτο να κυνηγήσει, στην επιφάνεια έτρεχαν 17-18 μίλια). Στο πλοίο αυτό οι Βρετανοί ανέθεσαν κατά τον ΒΠΠ το δυσβάσταχτο για τις δυνατότητές του έργο, της συνοδείας νηοπομπών στον Β. Ατλαντικό, λόγω αδυναμίας του Βρετανικού ναυτικού να διαθέσει την περίοδο εκείνη πλοία μεγαλύτερα. Αποδείχθηκε άξιος μαχητής σε όποιο έργο και αν του ανέθεσαν, υστερούσε όμως σε βασικά πράγματα, που θα έκαναν την ζωή του πληρώματος επάνω τους κάπως υποφερτή. Τα πληρώματα τ’ αποκαλούσαν σκυλοπνίχτες). 33Α. Lynne Peeples, “ The real Sea Monstes: on the Hunt of Rogue Waves”, περιοδικό Scientific American, 02-9-2009, παράγραφος 1-2. Διαδίκτυο: The Real Sea Monsters: On the Hunt for Rogue Waves : scientific … www.scientificamerican.com/article.cfm?id=rogue-waves-ocean-energy-forecastin Διαδίκτυο: What is a rogue wave? – NationalOcean Service – NOAA. Oceanservice.noaa.gov/facts/roguewaves.html
33Β. NOOA, National Oceanic and Atmospheric Administration, (revised January 2013), (φωτογραφία).
Διαδίκτυο: What is a rogue wave? – NationalOcean Service – NOAA.
Oceanservice.noaa.gov/facts/roguewaves.html 33Γ. “An Atlantic Liner’s Peril”,Εφημερίδα: Havera & Normandy Star, Volume VXII, Issue 7201, 15 May 1901, page 4. Διαδίκτυο: 15 Μay 1901 - Atlantic Liners Peril http://paperspast.natlib.govt.nz/cgi-bin/paperspast?a=d&d=HNS19010515.2.40 33Δ. Wolliam J.Broad, “Rogue Giants at Sea”, New York Times, 11-7-2006, σελίδα άρθρου 1, παράγραφος 1-2-3. Διαδίκτυο: Rogue Giants at Sea New York Times www.nytimes.com/2006/07/11/science/11wave.html?pagewanted=all 34Α. Elli Hall, “Rogue Waves,: a mysterious Ocean Phenomenon” σελίδα 1, παράγραφος 3-4, Hellium magazine, May 22, 2009. Διαδίκτυο: Rogue waves: A mysterious ocean phenomenon – by Elli Hall www.helium.com/items/1457183-rogue-waves 34Β. W. Rosenthal, “Results ofMaxwave Project”, σελίδα 2, δεξιά στήλη – παράγραφος 3. Διαδίκτυο: Results of Maxwave Project – Soest. www.soest.hawaii.edu/pubservices/2005pdfs/rosenthal.pdf 34Γ. Craig B. Smith, “Extreme Waves”, National Academies Press, (2006) σελίδα 186, παράγραφος 4. www.nap.edu/openbook.php?record_id=11635&page=186 35Α. Craig B. Smith, “Extreme Waves” National Academies Press (2006), σελίδα 186, παράγραφος 2 -3, και σελίδα 213, παράγραφος 2. www.nap.edu/openbook.php?record_id=11635&page=186 http://www.nap.edu/openbook.php?record_id=11635&page=213 35Β. W. Rosenthal, “Results of MaxWave Project”, σελίδα 1, Introduction, παράγραφος 3. Διαδίκτυο: Results of Maxwave project - Soest www.soest.hawaii.edu/PubServices/2005pdfs/Rosenthal.pdf 35Γ. BBC Two, Thursday 14 November 2002, “Freak Wave – programme summary”, τελευταία παράγραφος. BBC - Science & Nature - Horizon - Freak Wave http://www.bbc.co.uk/science/horizon/2002/freakwave.shtml#top 36Α. Rogue Waves, Wikipedia, παράγραφος 2. En.wikipedia.org/wiki/rogue_wave 36Β. Phenomenon Monster Wave, Disclose TV, August 02, 2010, σελίδα 1, παράγραφος2. Διαδίκτυο: Phenomenon Monster Wave: science & Technology www.disclose.tv/forum/phenomenon-monster-wave-t28292.html 37. “ Ship sinking Monster Waves, Revealed by ESA Satellites, 21-7-2004” , ESA Observing the Earth. σελίδα 1, παράγραφος 2. Ship sinking monster rogue waves, revealed by ESA satellites www.esa.int/Our_Activities/Observing_the_Earth/Ship-sinking_monster_waves_revealed_by_ESA-satellites 38. IACS Recommendation 34 και Table 1, IACS Recommendation 34 Wave Scatter Diagram for North Atlantic: Είναι ο «οδηγός» που εκδόθηκε από τον “διεθνή εποπτικό οργανισμό των νηογνωμόνων* (IACS)” , ο οποίος καθορίζει τις αντοχές που πρέπει να έχει κάθε νεοναυπηγούμενο πλοίο, προκειμένου ν’ αντιμετωπίζει καταστάσεις θαλάσσης, όπως αυτές παρουσιάζονται στον πίνακα 1. 39. Ποίημα του Κώστα Ουράνη «Η αγάπη» Κώστας Ουράνης - Ποιήματα http://users.uoa.gr/~nektar/arts/poetry/kwstas_oyranhs_poems.htm#Η_ΑΓΑΠΗ Ἡ ἀγάπη Ἄ! Τί ὠφελεῖ νὰ καρτερᾷς ὄρθιος στὴν πόρτα τοῦ σπιτιοῦ καὶ μὲ τὰ μάτια στοὺς νεκροὺς τοὺς δρόμους στυλωμένα· ἂν εἶναι νὰ ῾ρθεῖ, θὲ νά᾿ ρθεῖ, δίχως νὰ νιώσεις ἀπὸ ποῦ, καὶ πίσω σου πλησιάζοντας μὲ βήματα σβησμένα. Θὲ νὰ σοῦ κλείσει ἀπαλά, μὲ τ᾿ ἄσπρα χέρια της τὰ δυό, τὰ μάτια ποὺ κουράστηκαν στοὺς δρόμους νὰ κοιτᾶνε, κι ὅταν γελώντας νὰ τῆς πεῖς θὰ σὲ ρωτήσει: «ποιὰ εἶμ᾿ ἐγώ;» ἀπ᾿ τῆς καρδιᾶς τὸ σκίρτημα θὰ καταλάβεις ποιά ῾ναι. Δὲν ὠφελεῖ νὰ καρτερᾷς... Ἂν εἶναι νὰ ῾ρθεῖ, θὲ νά ῾ρθεῖ. Κλειστὰ ὅλα νά ῾ναι, θὰ τὴ δεῖς ἄξαφνα μπρός σου νὰ βρεθεῖ κι ἀνοίγοντας τὰ μπράτσα της πρώτη θὰ σ᾿ ἀγκαλιάσει. Εἰδέ, κι ἂν ἔχεις φωτεινό, τὸ σπίτι γιὰ νὰ τὴ δεχθεῖς, καὶ σὰν φανεῖ τρέξεις σ᾿ αὐτήν, κι ἐμπρὸς στὰ πόδια της συρθεῖς, ἂν εἶναι νὰ ῾ρθεῖ, θὲ νά ῾ρθεῖ, - ἀλλιῶς θὰ προσπεράσει.